Praten over zelfmoordgedachten is belangrijk, maar hoe doe je dat?

Praten over zelfdoding is belangrijk, zo blijkt uit onderzoek. Ook nabestaanden geven dat advies als iemand aan zelfmoord denkt. Maar: hoe praat je daarover?

Iris Zuidweg en Stijn Loeffen zijn allebei trainer bij 113 Zelfmoordpreventie. Zij geven antwoord op een aantal veelgestelde vragen, die ook bij de NOS binnenkwamen.

Hoe begin je een gesprek over zelfmoordgedachten?

Praten over zelfdoding kan best spannend zijn, zeggen de trainers. Zuidweg: "Je kan bang zijn dat je het verkeerde zegt, of dat je het misschien erger kan maken. Maar ik raad aan toch het gesprek aan te gaan. Begin met benoemen van wat je ziet bij de ander. Bijvoorbeeld: het valt me op dat je vaak zegt dat je het leven te zwaar vindt. Of: het valt me op dat je je terugtrekt."

Loeffen: "Een gesprek hierover kan je ook langzaam opbouwen, door goed door te vragen. Belangrijk is wel dat je jouw zorgen heel concreet benoemt. Niet eromheen draaien. Duidelijk vragen, zoals: denk je wel eens aan zelfmoord? Dat voelt misschien gek, maar helpt wel om de ander te laten merken dat je er graag met diegene over wil praten."

Wat moet je in ieder geval doen of zeggen?

Zuidweg: "Als iemand geen antwoord wil geven, leg dan uit waarom je die vraag stelt. Dat je dit met goede intenties doet. Vraag waarom iemand het lastig vindt om erover te praten. En als iemand zegt zelfmoordgedachten te hebben, zorg dan dat je die goed onderzoekt. Op wat voor momenten heb je die gedachten? Hoe vaak? Wat maakt dat je daaraan denkt?"

"Mensen die dit soort gedachten hebben, voelen zich vaak klem zitten, alsof ze geen kant op kunnen. Laat iemand zijn verhaal vertellen. Vraag of iemand concrete plannen heeft, onderzoek de wanhoop goed. Vraag ook: wat vind jij dat we nu moeten doen? Hoe kunnen we samen hulp zoeken?"

Wat moet je in ieder geval niet doen of zeggen?

"Meteen oplossingen of adviezen geven is geen goed idee", zegt Loeffen. "Laat iemand eerst helemaal zijn verhaal vertellen. Luister. Dat is het allerbelangrijkste."

Zuidweg: "Wees heel duidelijk over wat je wil weten en wat je daarmee gaat doen. Beloof niet dat je het niemand zult vertellen, wees daar eerlijk en duidelijk in. Maar zeg ook: als ik er met iemand over praat, dan doe ik dat niet zonder jou te vertellen wat er besproken wordt. Het is belangrijk voor jezelf en de veiligheid van de ander om niet alleen rond te lopen met deze informatie."

Hoe zoek je samen hulp?

Stap één is meestal de huisarts, zegt Zuidweg. Of contact met een behandelaar. "Je kunt ook voorstellen om samen naar de huisarts te gaan. Bel samen, of vraag wanneer de afspraak is en kom er de volgende dag op terug. Je kunt ook zelf de huisarts bellen met zorgen. Maar wat je ook doet: laat het niet los, hou contact met iemand."

Waar kan je terecht voor meer hulp of advies?

Er zijn verschillende organisaties die kunnen helpen. Zo heeft 113 Zelfmoordpreventie een gratis online training ontwikkeld, deze staat op www.vraagmaar.nl/online-training. In deze training leer je hoe je zelfmoordgedachten kunt herkennen en hoe je het gesprek kunt beginnen.

Heb jij hulp nodig? Zie 113.nl, de luisterlijn.nl of bel 0900-0113.