2019 op één na warmste jaar; oceanen warmer dan ooit
Het jaar 2019 was het op één na warmste jaar ooit gemeten en de afgelopen vijf jaar zijn gemiddeld de warmste jaren sinds de metingen begonnen, meldt de Wereld Meteorologische Organisatie.
Voor oceanen geldt dat vorig jaar het warmste ooit was, sinds onderzoekers de temperatuur in oceanen zijn gaan meten.
Sinds 1980 is elk decennium warmer dan het vorige. Deze trend zal zich naar verwachting doorzetten, vanwege de nog altijd stijgende uitstoot van broeikasgassen.
De gemiddelde temperatuur op aarde is nu 1,1 graad hoger dan het gemiddelde in de periode 1850-1900. Het warmste jaar blijft 2016. In dat jaar was het natuurverschijnsel El Nino bijzonder krachtig.
"Het jaar 2020 is begonnen waar 2019 is geëindigd", zegt Petteri Taalas, secretaris-generaal van de Wereld Meteorologische Organisatie. "Met weer- en klimaatgerelateerde gebeurtenissen die grote impact hebben. Australië had in 2019 zijn heetste en droogste jaar ooit gemeten en vormde het toneel van enorme bosbranden die verwoestend waren voor mensen en eigendommen, wilde dieren, ecosystemen en het milieu", aldus Taalas.
53 graden warmer
Het grootste deel van de wereldwijde opwarming verdwijnt in de oceanen. Meer dan 90 procent wordt in het zeewater opgeslagen, blijkt uit gegevens van onder meer het Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Administration.
Volgens Femke de Jong van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee komt dat doordat water zo veel warmte kan opnemen. "De bovenste twee meter van de oceaan kan evenveel warmte opslaan als de hele atmosfeer."
De Jong heeft uitgerekend hoeveel warmer het nu op aarde was geweest, als de warmte niet de oceanen in was gegaan. "Als dezelfde warmte in de atmosfeer terecht was gekomen, dan was het nu 53 graden warmer geweest in de lucht. Dus de oceanen houden letterlijk ons hoofd koel."
In het zeewater leidt de opwarming tot veel minder temperatuurstijging; gemiddeld tot 0,05 graad. "Als je het zou middelen over de hele oceaan, dan gaat het om vijfhonderdste van een graad." Het lijkt een minieme opwarming, maar dat is het niet, zegt De Jong. "Dat komt door het enorme volume van de oceaan. De oceaan is gemiddeld ongeveer 4,5 kilometer diep. En heeft ongeveer duizend keer zoveel warmte-opslag als de hele atmosfeer bij elkaar."
Kleinere vissen
Zelfs zo'n kleine temperatuurstijging in het water heeft grote gevolgen, vertelt De Jong. "Het heeft heel veel consequenties. Voor het zeeleven, zoals de koralen die verbleken, voor de verzuring, en er komen steeds meer hittegolven in de zeeën voor, die ook gevolgen hebben voor het leven in de oceaan."
Daarnaast zet water uit als het warmer wordt, en daardoor stijgt de zeespiegel. Ook zijn er gevolgen voor vissen. "Er zijn studies die aantonen dat vissen zich aanpassen aan de hogere temperatuur. En vooral dat ze steeds kleiner worden, en dat merkt de visserij."
Ook in Nederland was 2019 een warm jaar. Eerder maakte het KNMI bekend dat alleen de maanden november en mei kouder waren dan normaal, de rest van het jaar was het warmer:
