Studiekeuzestress: waarom helpt de ene school je beter dan de andere?

• Emma Brink

  redacteur Online

Welk profiel gaat het worden? Of voor welke vervolgopleiding schrijf ik me in? Voor veel middelbare scholieren staan de komende maanden in het teken van kiezen. Maar daar krijg je als scholier niet altijd genoeg uitleg over. De hulp bij profiel- of studiekeuze verschilt namelijk per schoolniveau.

Voor vmbo-scholen zijn er duidelijke richtlijnen, voor havo- en vwo-scholen zijn die regels er amper. Elke school mag er zelf invulling aan geven. "Een slechte zaak", vindt Pieter Lossie, voorzitter van het Landelijke Aktie Komitee Scholieren (LAKS ). "En dat terwijl uit recent onderzoek blijkt dat scholieren juist hiervoor meer aandacht willen."

Verschil in begeleiding

Niek Brukx doet vwo. Voordat hij een profiel koos volgde hij wekelijks het vak Loopbaanoriëntatie en Begeleiding (LOB). "Ik vond het zelf erg prettig", vertelt hij. "Omdat ik er op deze manier erachter kwam wat het beste bij mij past, maar ook wat ik er later eigenlijk mee kan doen."

Joep Toebes doet ook vwo, maar zijn school biedt geen vak aan als Loopbaanoriëntatie en Begeleiding. Wel kun je zelf naar de mentor toe als je vragen hebt. "Maar dat gebeurde niet zo veel. Uiteindelijk waren in het vierde jaar nog heel veel leerlingen die van pakket zijn veranderd", zegt hij.

Uit recent onderzoek blijkt dat als je leerlingen vraagt over welk onderwerp ze meer aandacht willen op school, de meeste scholieren (35%) aangeven dat ze meer willen leren over waar je goed in bent en wat je later zou willen worden. "Kortom, meer LOB", zegt voorzitter van het LAKS Pieter Lossie.

Vmbo richtlijnen

Voor het vmbo zijn wettelijk wel duidelijke richtlijnen over loopbaanoriëntatie. Zo moeten leerlingen een uitgebreid dossier maken met doelen, resultaten, evaluatie en de vervolgstappen. Ook moeten leerlingen nadenken over hun toekomstige carrière, aan de hand van onder andere de volgende vragen: Wat kan ik het best en hoe weet ik dat? Waar ben ik het meest op mijn plek en waarom daar? Hoe bereik ik mijn doel en waarom zo en met wie? Voor havo en vwo geldt alleen dat leerlingen zich moeten kunnen oriënteren op studie en beroep, de school mag zelf invullen hoe en hoeft dit niet vast te leggen.

"Dat het in de wet per niveau zo verschillend staat, dat zou niet mogen", vindt de voorzitter van het LAKS. Ook Marije Hulsbosch vindt het 'best een beetje gek'. Ze spreekt namens het Expertisepunt LOB dat vmbo-, havo-, vwo, mbo- en hbo-scholen helpt om jongeren goede studiekeuzes te laten maken. "Het wekt de indruk dat vmbo'ers hulp nodig hebben en leerlingen op havo en vwo niet. Terwijl: iedereen heeft hulp nodig", zegt Hulsbosch.

Nieuwe regels?

Waarom zijn die regels dan zo? Volgens het ministerie van Onderwijs komt het door de nieuwe profielen die onlangs op het vmbo zijn ingevoerd. Toen zijn er ook gelijk nieuwe regels opgesteld. "Voor havo en vwo wordt loopbaanbegeleiding meegenomen in het nieuwe curriculum", zegt de woordvoerder. Het nieuwe leerplan gaat in september 2023 in.

Maar in dat curriculum is er nog steeds te weinig aandacht voor LOB, vindt Lossie. "De 'fout' blijft bestaan: namelijk dat er landelijk geen specifieke regels voor havo en vwo worden vastgelegd." Waarom dit dan niet wordt veranderd? In de Tweede Kamer is eerder met een motie besloten dat scholen zich niet te veel op persoonlijke ontwikkeling moeten richten.