Nederland moet CO2-uitstoot verlagen, maar hoe dan (en wat als het niet lukt)?
De rechtbank, het gerechtshof en vandaag ook de Hoge Raad. Allemaal hebben ze geoordeeld dat de Nederlandse Staat eind volgend jaar de CO2-uitstoot met 25 procent moet hebben verminderd ten opzichte van de uitstoot in 1990.
Al een tijd is duidelijk dat dit een erg lastige klus wordt voor het kabinet. In 2017 zat Nederland nog op 12,6 procent reductie en in 2018 op 15 procent. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) berekenden onlangs dat de reductie in 2020 in het gunstige geval op 21 procent zal uitkomen.
"Er ligt een hele grote taak", is de reactie van minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat op de uitspraak vandaag. Hij zegt dat het kabinet doorgaat met het "stap voor stap" nemen van maatregelen om eind volgend jaar de CO2-uitstoot met 25 procent te verminderen.
Premier Rutte zei niet te kunnen garanderen dat het doel gehaald wordt, maar dat het kabinet er alles aan zal doen:
Het kabinet heeft maatregelen genomen om minder broeikasgassen uit te stoten. Sommige maatregelen stammen uit het in 2013 gesloten Energieakkoord, bijvoorbeeld de sluiting van verschillende kolencentrales. Overigens tellen de aangekondigde maatregelen in het afgelopen zomer gesloten Klimaatakkoord nog niet mee. Dat akkoord gaat pas in 2023 in.
Vorige maand presenteerde het kabinet wel extra maatregelen om de klimaatdoelen te halen. Er komt een nieuwe subsidieronde voor projecten die hernieuwbare energie produceren. Ook gaat er 60 miljoen euro extra naar de aanschaf van warmtepompen en zonneboilers en wordt de plaatsing van zonnepanelen op overheidsgebouwen en scholen versneld.
Toch is het nog niet genoeg om het doel in 2020 te halen. "Minister Wiebes heeft al gezegd dat hij eind januari opnieuw extra maatregelen bekend gaat maken om de Urgenda-uitspraak te kunnen naleven", zegt verslaggever Henrik-Willem Hofs.
Volgens Urgenda is het wel haalbaar om volgend jaar naar 25 procent te gaan. "Het gaat om de uitstoot over het hele jaar 2020 dus we moeten nu gaan beginnen", zegt Marjan Minnesma, directeur van Urgenda. "Er gaat een kolencentrale dicht in januari. Er kunnen er nog meer dicht en er zijn nog heel veel maatregelen waar je gewoon vanaf januari mee kunt beginnen en dan kan je het nog steeds halen."
40-puntenplan
Urgenda heeft samen met ruim 700 andere organisaties afgelopen zomer al een 40-puntenplan gepresenteerd waarmee het doel gehaald kan worden. Daarin staat bijvoorbeeld dat 70 procent van het elektriciteitsverbruik in de industrie wordt gebruikt door elektromotoren. Als die worden vervangen door zuiniger modellen die al op de markt zijn, kan er veel stroom bespaard worden. Bedrijven zouden daar subsidie voor moeten krijgen.
Het is maar de vraag of het kabinet deze route zal kiezen, zegt Hofs. "We zien dat veel van dit soort maatregelen weerstand oproepen in de samenleving, dat hebben we gezien aan de stikstofcrisis."
En wat als het toch niet lukt?
Het kabinet moet van de Hoge Raad dus actie ondernemen, maar wat er gebeurt als eind volgend jaar het doel niet wordt gehaald is niet helemaal duidelijk.
Volgens Wim Voermans, hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden, kan Urgenda een kort geding aanspannen om uitvoering van de CO2-reductie te eisen. "De Hoge Raad heeft gezegd: 25 procent is 25 procent, dat hebben we afgesproken en er moet dus echt een extra inspanning worden geleverd."
Urgenda kan ook bij de rechter vragen om de Staat dwangsommen op te leggen, maar dat is de organisatie naar eigen zeggen niet van plan.
Zo vatte voorzitter Kees Streefkerk eerder vandaag het oordeel van de Hoge Raad samen:
