Pijn bestrijden met VR-bril? Fries bedrijf wint er prestigieuze prijs mee

• Nikki Catlender

  redacteur Online

Geen sterke pijnstillers, maar een virtual reality-bril die chronische pijn bestrijdt. Met dat idee heeft het Friese bedrijf Reducept een prestigieuze World Summit Award van de Verenigde Naties gewonnen.

In Nederland hebben duizenden mensen last van chronische pijn die vaak geen aanwijsbare oorzaak heeft. Pijn wordt meestal met medicijnen bestreden, maar pillen kosten veel geld en werken niet altijd even goed. Terwijl pijn goed te beïnvloeden is door je brein te trainen, volgens Reducept-oprichter en psycholoog Louis Zantema.

"Wie de VR-bril opzet, duikt letterlijk het eigen zenuwstelsel in", zegt Zantema. Gebruikers beginnen op de plek waar ze pijn voelen, bijvoorbeeld in de onderrug. In de virtuele wereld zijn de pijnpunten zichtbaar in de vorm van een klein rood bolletje. Die plekken moeten worden beschoten als in een schietspel.

Een groene lichtflits 'beschiet' een pijnlijke plek:

Wie de pijn heeft 'weggeschoten' gaat vervolgens naar level twee: het ruggenmerg, met een mindfulnessoefening. Het spel eindigt in de hersenen. "Daar halen we een psychologische truc uit die ook in de traumaverwerking wordt gebruikt. De gebruiker doet een lastige oefening, afgewisseld met een intensieve focus op de pijn", zegt Zantema.

Hersenfilmpjes

De therapie heeft daadwerkelijk effect op de hersenen, zegt hoogleraar chirurgie Harry van Goor van het Radboud Universitair Medisch Centrum. Hij test de VR-brillen op veertig mensen en ziet op hersenfilmpjes dat het brein minder heftig reageert op pijn wanneer iemand de VR-bril draagt.

Volgens Zantema komt dat doordat je je brein met de therapie als het ware voor de gek houdt. "Als je ergens pijn voelt, gaat er een signaal vanuit je lichaam naar het brein. Je hersenen reageren daar per situatie anders op. Het brein van mensen met chronische pijn reageert overgevoelig", zegt hij.

Hij vergelijkt het met een enge film. "Ook dan voelen mensen een spanning in hun lichaam die niet reëel is. Met de therapie herstellen mensen hun zenuwstelsel omdat het brein gelooft dat er genezing plaatsvindt."

Hoeveel Nederlanders last hebben van chronische pijn, verschilt volgens hoogleraar Van Goor per onderzoek dat je leest. "Maar het zijn er ongelofelijk veel. Lage rugpijn, buikpijn en hoofdpijn zijn het meest voorkomend."

De chronische pijn legt volgens hem een grote druk op de gezondheidszorg. "Mensen zitten lang aan pijnstillers, die verslavend kunnen zijn of depressieve klachten veroorzaken. En de wachtrijen bij de pijnpoli's zijn lang."

Volgens fysiotherapeut Chris Ritsema in Leeuwarden is het gebruik van de VR-bril een oplossing voor die druk. "Mijn cliënten lopen vaak al jaren rond met klachten en hebben van alles geprobeerd. In eerste instantie vinden ze het vreemd, zo'n bril op hun neus. Maar na een paar sessies merken ze al verandering", zegt Ritsema. Volgens hem leren ze hoe pijn werkt en hoe ze ermee kunnen omgaan. "Zo kunnen ze de pijn een plek geven."

Mensen met pijn hebben baat bij de VR-therapie, volgens Ritsema: