Israël stevent af op derde verkiezingen in een jaar tijd
Het Israëlische parlement is vandaag begonnen zichzelf te ontbinden. Daardoor lijkt Israël begin maart voor de derde keer binnen een jaar naar de stembus te gaan om een nieuw parlement te kiezen. Dat kan alleen voorkomen worden als er voor middernacht alsnog een regeringscoalitie tot stand komt. Die kans is uiterst klein.
Premier Netanyahu van de rechtse Likud-partij is er na de verkiezingen in september niet in geslaagd een meerderheid in het parlement achter zich te krijgen en Benny Gantz van de middenpartij Blauw en Wit evenmin. Ook met elkaar kwamen de twee partijleiders er niet uit. Blauw en Wit bezet sinds de verkiezingen in september 33 van de 120 zetels in het parlement, Likud heeft er 32.
Na de verkiezingen van april lukte het ook al niet om een regering te vormen. Daardoor moesten de Israëliërs voor het eerst in de geschiedenis binnen een half jaar twee keer naar de stembus. Nu stevent het land af op de derde verkiezingen binnen een jaar en is de patstelling compleet.
Niet met Netanyahu
De impasse is niet het gevolg van onoverbrugbare inhoudelijke tegenstellingen, zegt politicoloog Emmanuel Navon van de Universiteit van Tel Aviv. "Rechtse partijen hebben een duidelijke meerderheid in het parlement en zouden zonder veel moeite een regering kunnen vormen. Het probleem is de persoon van Benjamin Netanyahu."
Oppositiepartij Blauw en Wit wil niet in een coalitie stappen met de zittende premier aan het roer, zolang die verdacht wordt van corruptie. Netanyahu werd vorige maand aangeklaagd wegens omkoping en fraude. Zijn voormalige rechts-nationalistische bondgenoot Avigdor Lieberman wil niet met Netanyahu in zee zolang die vasthoudt aan zijn orthodox-joodse bondgenoten. Daardoor is een regering waar Likud aan meedoet niet mogelijk.
Maar Blauw en Wit kan zonder Likud geen meerderheid vormen. Daarvoor zou partijleider Gantz de steun nodig hebben van zowel de Arabisch-Israëlische alliantie in het parlement als van de partij van Lieberman, en die twee staan lijnrecht tegenover elkaar.
Geen oplossing in zicht
Het is onduidelijk of nieuwe verkiezingen tot een doorbraak zullen leiden. Netanyahu is niet van plan plaats te maken voor een andere kandidaat. Volgens opiniepeilingen is er een vergelijkbare uitslag te verwachten als bij de vorige twee verkiezingen.
Voor Netanyahu zijn nieuwe verkiezingen geen ongunstig scenario, zegt politicoloog Gayil Talshir van de Hebreeuwse Universiteit in Jeruzalem. "Zo blijft hij de komende maanden in het centrum van de macht en staat hij sterker als het tot een rechtszaak komt. En hij hoopt dat een nieuw parlement hem immuniteit tegen strafvervolging zal verlenen."
Wel zal Netanyahu in de aanloop naar nieuwe verkiezingen moeten afrekenen met tegenstanders binnen zijn eigen partij. Op 26 december staan voorverkiezingen gepland. Tot nu toe heeft slechts één andere kandidaat zich gemeld: voormalig minister Gideon Saar, die niet aan de populariteit van Netanyahu kan tippen.
Imago beschadigd
Toch staat de premier binnen Likud minder sterk dan voorheen, zegt politicoloog Navon. "Het is hem twee keer achter elkaar niet gelukt om de verkiezingen te winnen en een regering te vormen. Dat heeft zijn imago als onoverwinnelijke politieke tovenaar ernstig beschadigd. En het is niet duidelijk waarom hij in maart wel genoeg zetels zal halen voor een coalitie onder zijn leiding."
In de aanloop naar de volgende verkiezingen is de campagne al begonnen. Alle leiders proberen elkaar de schuld van de mislukte formatie in de schoenen te schuiven. Nieuwe verkiezingen zullen de economie schade toebrengen, ook omdat verkiezingsdag in Israël een nationale vrije dag is. Bovendien kan de demissionaire regering in de tussentijd geen nieuw beleid maken.
Maar volgens politicoloog Talshir betaalt het land een nog hogere prijs: "Kiezers hebben geen zin in wederom nieuwe verkiezingen, zeker nu die waarschijnlijk weer hetzelfde resultaat zullen opleveren. Ze raken gedesillusioneerd. Dat is niet goed voor het vertrouwen in de democratie."
