Steeds minder interesse in schoolvakken, cijfergemiddelde daalt

De interesse die scholieren gemiddeld hebben in hun schoolvakken en hun gemiddelde cijfer zijn de afgelopen jaren gedaald. Dat blijkt uit onderzoek van studieplatform Qompas onder 170.000 scholieren op de havo en het vwo.

Qompas bevroeg scholieren in de derde klas over hun interesses voor vakken. Vooral talen als Frans en Duits en de creatieve vakken zoals tekenen en handvaardigheid verliezen aan populariteit. Geschiedenis, aardrijkskunde en economie doen het beter: daarvoor steeg de interesse van scholieren juist.

Hoewel Qompas geen verklaring heeft gezocht voor de dalende interesse, heeft directeur Boris Eustatia wel een vermoeden waar de tanende interesse vandaan komt. Vakken kunnen volgens hem steeds moeilijker aansluiten bij de snel veranderende wereld van jongeren, waarin de smartphone een belangrijke rol speelt. Traditionele klassikale lessen kunnen onder invloed daarvan door leerlingen als saai ervaren worden.

Ook het lerarentekort kan een rol spelen. "Het onderwijs verkeert in een uitdagende periode. Dat leidt tot veel lesuitval, leraren met burn-outs, en zal zich vertalen naar een lagere waardering van de vakken", zegt Eustatia.

Gemiddelde cijfer lager

Het gemiddelde cijfer voor de schoolvakken daalt al enkele jaren. In het afgelopen schooljaar lag het gemiddelde cijfer van meisjes en jongens op de havo en het vwo nog nooit zo laag. Het cijfer van jongens op het vwo daalde de afgelopen jaren het hardst, met 0,2 punt. Dat van meisjes op de havo bleef het meest stabiel.

De onderwijsinspectie waarschuwde in 2018 al voor deze ontwikkeling: de gemiddelde prestaties van Nederlandse leerlingen dalen ten opzichte van andere landen. Die daling is twintig jaar geleden al ingezet en is vooral te zien bij wiskunde en natuurwetenschappen.

De verklaring ligt volgens Qompas in het feit dat de havo en het vwo sowieso meer leerlingen trekken ten opzichte van tien jaar geleden. Daardoor daalt het gemiddelde niveau iets.

"Bovendien bestaan Nederlandse gezinnen steeds vaker uit tweeverdieners. Het beeld van de moeder die het kind opvangt met de traditionele theepot, komt steeds minder voor." En minder hulp bij het huiswerk kan leiden tot lagere cijfers.

Hoewel het om een ogenschijnlijk lichte daling gaat, denkt Eustatia dat het belangrijk is dat deze trend wordt opgemerkt. "Er is geen aanleiding om acuut in paniek te raken, kinderen hebben na de derde klas nog een enorme loopbaan voor de boeg. Maar als je een jarenlange daling ziet, moet dat niet doorzetten."

Interesse in bètavakken

Er zijn ook vakken die juist in trek zijn. Zo zijn gym en Engels al jaren populair. Opvallend is dat meisjes zich steeds meer interesseren voor bètavakken zoals wiskunde, techniek, natuurkunde en biologie. Vooral bij wiskunde wordt het verschil tussen jongens en meisjes steeds kleiner, ook biologie is populair.

De inhaalslag van meisjes is goed nieuws voor de technieksector, die al langer op zoek is naar meer vrouwelijke werknemers. Een resultaat van de jarenlange campagne die gevoerd is om bètavakken te promoten, denkt Eustatia. Exacte vakken zijn taliger geworden. "Dat past over het algemeen beter bij meisjes dan bij jongens."

Wake-upcall

In oktober presenteerde een vakgroep al nieuwe adviezen voor de herziening van het vakkenpakket op scholen. Zo moet er meer aandacht komen voor burgerschap en digitale geletterdheid. Eustatia is blij met die vernieuwingen en hoopt dat dit onderzoek een wake-upcall zal zijn om lesstof weer interessanter te maken voor leerlingen. "Niets doen is geen optie."