Nabestaanden 'bijzonder tevreden' met twintig jaar cel voor Bouterse, advocaat gaat in beroep

Liveblog gesloten

Lees hier verder:

Terugkijken: fragment uit Nieuwsuur over de immuniteit van Bouterse

Krijgsraad vond verklaring van Fred Derby 'erg belastend'

De verklaring van vakbondsleider Fred Derby, de enige arrestant die in december 1982 weer werd vrijgelaten, werd door de krijgsraad als erg belastend gezien in het proces van de Decembermoorden. Derby overleed in 2001.

In deze video hoor je delen van zijn verklaring:

Werken aan de toekomst

"De uitspraak is een overwinning voor Suriname, al moet dat nog goed doordringen bij grote delen van de bevolking", zegt Eddy Wijngaarde tegen de NOS. Hij is de broer van journalist Frank Wijngaarde, een van de slachtoffers van de Decembermoorden. "Maar nu kunnen de Surinamers werken aan hun toekomst."

Wie waren de slachtoffers van de Decembermoorden?

De slachtoffers waren allemaal vooraanstaande Surinamers die openlijk kritiek hadden op of verzet pleegden tegen het regime van Bouterse.

'Opsteker voor heel Suriname'

Oud-nieuwslezeres Noraly Beyer was ten tijde van de Decembermoorden in Suriname, ze kende een aantal van de slachtoffers ook persoonlijk. "Die Decembermoorden hebben een wond geslagen in de hele Surinaamse maatschappij", vertelde Beyer vanavond op NPO Radio 1. "Dat er na zo veel jaren dan toch een vonnis is uitgesproken, dat er dan toch gerechtigheid is, dat is een enorme opsteker voor Suriname. Ik ben enorm trots dat we dat hier voor elkaar hebben gekregen. Ik tril nog helemaal van die emotie. Wat een vreugde, de champagneflessen kunnen niet genoeg aangerukt worden."

Oproep tot rust

De Surinaamse regering roept in een verklaring op tot rust. "De democratie blijft immers hoog in het vaandel."

Gaat Bouterse ook echt de cel in?

De Surinaamse president heeft verschillende opties om zijn straf te ontlopen, zo blijkt. In dit artikel lees je daar meer over.

Gezamenlijke reactie van zes landen, onder andere Nederland

Nederland, Frankrijk, Duitsland, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten hebben een gezamenlijke reactie geformuleerd op de uitspraak van de rechter in Paramaribo. Daarin noemen ze het "van cruciaal belang" dat de definitieve uitspraken in de "moord op vijftien onschuldige burgers" worden uitgevoerd volgens de regels van de wet - "wat die uitspraken ook mogen zijn nadat het hoger beroep is voltooid". De landen waarderen de "uitdagende omstandigheden" waaronder de krijgsraad haar werk heeft moeten doen. Lees hier de volledige verklaring.

Politieke reacties

Ook Tweede Kamerleden laten van zich horen. PvdA-leider Asscher noemt het "voor Suriname essentieel dat het recht zegeviert". Collega-Kamerleden, onder anderen 50Plus-parlementariër Van Rooijen en SP-Kamerlid Karabulut, spreken van een "historische dag".

Geen gevangenneming gelast

Volgens correspondent Harmen Boerboom, die vandaag bij de uitspraak aanwezig was, is de kans heel klein dat Bouterse wordt opgepakt als hij weer terug is in Suriname. Bouterse komt waarschijnlijk dit weekend terug uit China, volgens Boerboom is het niet duidelijk of hij eerst nog naar Cuba gaat.

"Er is geen gevangenneming gelast", zegt Boerboom. "Dat is op zich niet zo verwonderlijk, want Bouterse heeft gedurende de rechtszaak nooit vastgezeten." Een eventuele arrestatie wordt pas na het hoger beroep verwacht, aldus de correspondent.

De advocaat van de nabestaanden vindt overigens dat Bouterse moet aftreden, zegt Boerboom. "Maar diens woordvoerder heeft al gezegd dat daar geen enkele sprake van zal zijn."

Nabestaanden feliciteren elkaar na het vonnis

Vrouwe Justitia

Volgens Hugo Essed, de advocaat van de nabestaanden van de Decembermoorden, zal de uitspraak zorgen voor herstel van de Surinaamse rechtsstaat. "Met dit vonnis is gebleken dat de Vrouwe Justitia van Suriname, die in 1982 op een wrede wijze van haar sokkel is geslagen, weer aan het opstaan is. We zijn ervan overtuigd dat dit vonnis ertoe zal bijdragen dat Vrouwe Justitia weer recht overeind komt te staan", zei hij bij Apintie Radio.

Advocaat Spong: 'Dit kan alleen maar gevierd worden'

Advocaat Gerard Spong, die zich al vanaf 2000 inspant voor de zaak, is "buitengewoon verheugd" over de uitspraak van de rechter. "Dit is een heel, heel bijzondere dag voor Suriname. Met name ook omdat met dit vonnis is bewezen dat het een levendige rechtsstaat is. Moedig. Dat kan alleen maar gevierd worden."

Nabestaanden zijn 'bijzonder tevreden' met vonnis

Sunil Oemrawsingh, woordvoerder van de nabestaanden van de Decembermoorden, verwachtte al dat Bouterse binnen veertien dagen in hoger beroep gaat. "We hebben een heel sterk gevoel van rechtvaardigheid. Maar we zijn nog niet voldaan."

Volgens Oemrawsingh zijn de nabestaanden "bijzonder tevreden" met het vonnis van de krijgsraad. "Wat we in de samenleving al decennia wisten, staat nu ook juridisch vast."

Verzet en beroep

Volgens de advocaat van Bouterse, Irvin Kanhai, was het proces tegen Bouterse al vanaf het begin een politiek proces. "Ik heb nu nog twee rechtsmiddelen: verzet en beroep. Ik ga ze allebei gebruiken", zei hij zojuist op de Surinaamse radiozender SRS. Volgens Kanhai zijn er opzettelijk getuigenverklaringen genegeerd.

Twintig jaar cel voor Bouterse

De krijgsraad heeft het vonnis tegen president Bouterse zojuist uitgesproken: hij krijgt twintig jaar celstraf. Dat is gelijk aan wat de openbaar aanklager twee jaar geleden eiste.

Eerder vandaag werden twee van Bouterses medeverdachten, Etienne Boerenveen en Jimmy Stolk, vrijgesproken. De aanklager in de zaak tegen Arthy Gorré, tegen wie ook twintig jaar cel was geëist maar die vorig jaar overleed, werd niet-ontvankelijk verklaard.

'Opzet en voorbedachte rade bewezen'

De krijgsraad stelt vast dat opzet en voorbedachte rade voldoende bewezen zijn, meldt de Surinaamse zender ABC. "Verdachte Bouterse bepaalde het beleid. Hij was de machtigste man binnen het leger en toonde dat door Derby weg te sturen." Ook heeft Bouterse nooit berouw getoond, aldus de krijgsraad. "Er is wettig en overtuigd bewezen dat de verdachte opzettelijk ter dood heeft gebracht na kalm beraad en rust. Het misdrijf is medeplegen van moord. De amnestiewet is niet van toepassing."

'Uitspraak kan niet lang meer duren'

De rechter is op pagina 109 van de 120 pagina's aan getuigenverklaringen, zegt de Surinaamse nieuwszender ABC. "Moment van uitspraak nadert."

Volgens ABC heeft de krijgsraad vastgesteld dat Bouterse "om macht te behouden" heeft beslist "tot elimineren van slachtoffers". "Het verhaal van een buitenlandse coup is verzonnen en verspreid", tekent de nieuwszender op bij monde van de krijgsraad.

'Nog geen uitspraak'

Nog altijd is er geen uitspraak, meldt nieuwszender ABC. Het voorlezen van de getuigenverklaringen gaat nog steeds door.

'Iedereen moet rustig blijven'

'krijgsraad stuurt aan op veroordeling'

Volgens advocaat Gerard Spong stuurt de krijgsraad in Paramaribo aan op een veroordeling. Dat zei hij net op de Surinaamse radiozender ABC. "Al die zeer belastende getuigenverklaringen worden natuurlijk alleen voorgelezen om duidelijk en begrijpelijk te maken op grond waarvan zo'n veroordeling tot stand komt."

Vonnis telt 120 pagina's

Volgens de Surinaamse nieuwszender ABC telt het vonnis tegen president Bouterse 120 pagina's. "De rechter is van de verschillende getuigen nu alles aan het oplezen", zegt de verslaggever van de nieuwszender op de radio. Volgens de verslaggever is nog niet duidelijk hoe ver de rechter is met die verklaringen. "Ik heb begrepen dat het in enkele fasen is opgedeeld. Ze waren volgens mij bij de tweede fase. Het hoeft niet meer zo lang te duren."

'Erg belastend'

Volgens een verslaggever van ABC Radio heeft de rechter net uitgesproken dat de verklaring van de inmiddels overleden Fred Derby als erg belastend wordt gezien. "Voor Derby staat vast dat Bouterse de beslissingen nam. Hij was beheerst en koelbloedig."

Verklaring Fred Derby

In de rechtszaal in Paramaribo wordt nu de verklaring van Fred Derby voorgelezen. Oud-vakbondsleider Derby, die in 2001 overleed, was de enige arrestant die de gebeurtenissen in Fort Zeelandia in december 1982 overleefde. Om onbekende redenen werd hij vrijgelaten.

Derby verklaarde eind jaren negentig dat hij uit zijn cel was gehaald en voor Bouterse moest verschijnen, in diens kantoor in het fort. Tijdens dat 'tribunaal' zou de commandant over het leven van de overige vijftien arrestanten hebben beslist.

Waar gaat het proces over?

Wie zijn de slachtoffers van de Decembermoorden, waarom is er nu ineens een uitspraak en wat is het verweer van president Bouterse? Lees de antwoorden in dit artikel.

'Mogelijk probeerde rechtbank onrust te voorkomen'

Volgens correspondent Harmen Boerboom, die in de rechtszaal aanwezig is, zijn zelfs de advocaten van de verdachten overvallen door het plotselinge uitspreken van de vonnissen. Mogelijk heeft de rechtbank geprobeerd om zo veel mogelijk onrust te voorkomen, zegt hij in Nieuws en Co op NPO Radio 1. "Als je aankondigt dat er op een bepaalde datum een uitspraak komt, gaan mensen zich mobiliseren. Politieke aanhangers van de hoofdverdachte hadden ongetwijfeld voor de deur gestaan als ze dit hadden geweten. Wat nu niet het geval is."

Volgens Boerboom hing deze week al wel in de lucht dat er iets stond te gebeuren. Zo werden alle scholen in de omgeving van de rechtbank gesloten en is er veel extra beveiliging op de been. Ook mogen verslaggevers hun telefoon niet meenemen de rechtszaal in.

'Spanning'

'Van ieder slachtoffer wordt iedere getuigenverklaring besproken'

De rechter is al een uur bezig met het uitspreken van het vonnis tegen Bouterse, vertelt NOS-buitenlandredacteur en Suriname-kenner Aniete Coelingh in het radioprogramma Nieuws en Co. "Dat het zo lang duurt, komt doordat de rechter heel specifiek elke getuigenverklaring behandelt. Dat doet ze ook per slachtoffer: dus van ieder slachtoffer wordt iedere getuigenverklaring besproken, vanaf het moment dat de slachtoffers uit hun huis werden gehaald tot het moment dat ze in Fort Zeelandia belandden."

Fort Zeelandia is het voormalige hoofdkwartier van Bouterse. Daar werden de vijftien politieke tegenstanders van zijn regime in de nacht van 8 op 9 december 1982 naar overgebracht en werden ze gemarteld en daarna vermoord.

Inmiddels heeft de rechter acht van de aan Bouterse ten laste gelegde feiten bewezen geacht, vertelt Coelingh. "Maar wat dat voor het uiteindelijke vonnis gaat betekenen, weten we nog niet."

Een overzicht van de strafeisen van het Openbaar Ministerie

Advocaat Jimmy Stolk is 'heel erg opgelucht'

Een verslaggever van de Surinaamse radiozender SRS sprak kort met de advocaat van Jimmy Stolk, die ook werd verdacht van betrokkenheid bij de Decembermoorden. Stolk kreeg zijn vonnis eerder vanmiddag al te horen: hij is vrijgesproken wegens te weinig bewijs. Volgens zijn advocaat is er een last van de schouders van zijn cliënt gevallen. "We zijn opgelucht dat het afgelopen is", aldus de advocaat tegen de verslaggever van SRS.

Veel getuigenverklaringen

De Surinaamse nieuwszender ABC zegt in een update dat de rechter "enkele" ten laste gelegde feiten bewezen acht in de zaak tegen Bouterse. Eerder sprak de zender van acht feiten. Vanwege de vele getuigenverklaringen die moeten worden behandeld, duurt de zaak lang, aldus ABC.

Rutte: 'Bouterse moet zich verantwoorden voor wat hij heeft gedaan'

Premier Rutte zei zojuist in zijn wekelijkse persconferentie dat hij hoopt dat het Surinaamse rechtsstelsel goed functioneert. "Wij zullen als Nederland met grote aandacht volgen of de rechtsgang goed plaatsvindt. Bouterse moet zich verantwoorden voor wat hij daar gedaan heeft."

Verrassing

Dat de rechter vandaag de vonnissen uitspreekt tegen de verdachten van de Decembermoorden, komt als een verrassing. De verdachten waren wel allemaal opgeroepen om vandaag naar het Hof van Justitie te komen, maar de officiële reden daarvoor was dat ze te horen zouden krijgen wanneer ze hun vonnis zouden krijgen. Nu blijkt dat dus vandaag al te zijn.

Bouterse in China

President Bouterse is zelf niet in Suriname op dit moment. Hij is op staatsbezoek in China. Dat komt niet vaak voor: meestal legt niet de Surinaamse president zo'n staatsbezoek af, maar doen de vicepresident of ministers dat.

Wat zijn de Decembermoorden?

Wat ging er vooraf aan de Decembermoorden? En wat weten we over de gebeurtenissen op 8 en 9 december 1982? Lees meer in dit artikel van NPO Focus.

Surinaamse zender: acht feiten bewezen

Volgens het Surinaamse ABC Radio zijn acht ten laste gelegde feiten tegen president Bouterse bewezen. Wat dat verder betekent, is nu nog niet duidelijk.

Surinaamse president Bouterse hoort vandaag zijn vonnis

Het proces tegen Bouterse en 24 medeverdachten loopt al twaalf jaar. De president van Suriname wordt verdacht van betrokkenheid bij het martelen en vermoorden van vijftien politieke tegenstanders in december 1982. Bouterse heeft altijd ontkend dat hij persoonlijk bij die Decembermoorden betrokken was. Hij en zijn advocaat noemden de rechtsgang eerder een oneerlijk, politiek proces dat wordt aangestuurd door Nederland. Twee jaar geleden eiste de openbaar aanklager twintig jaar gevangenisstraf tegen Bouterse. Vandaag hoort de president zijn vonnis.

Bekijk een terugblik op de Decembermoorden en het proces: