De rechtspraak neemt komende drie jaar onorthodoxe maatregelen om de lange wachttijden aan te pakken en een achterstand van 100.000 vaak complexe zaken weg te werken. Met de huidige capaciteit aan rechters gaat dat niet lukken. Er moet daarom 'agressief worden geworven', zo staat in een rapport dat vandaag naar alle rechters wordt verstuurd.
Juristen die nu werken als advocaat, op de universiteit, bij een ministerie of een lagere overheid kunnen straks na een korte opleiding voor maximaal drie jaar worden aangesteld als rechter-plaatsvervanger. Daarnaast moet veel extra juridisch personeel worden aangetrokken om de vonnissen van de rechter uit te werken en te schrijven. Deze juristen krijgen de kans om vervolgens door te groeien tot rechter of raadsheer bij het Gerechtshof.
De huidige wachttijden van soms jaren leiden tot grote onvrede. Nieuwsuur sprak met Susan, wiens ex-vriend jaren na aangifte nog vrij rondloopt terwijl hij haar dochter jarenlang seksueel misbruikte. Door het slepende proces worden Susan en haar dochter er steeds aan herinnerd:
Ook de werkwijze van de rechter wordt, waar dat kan, aangepast. Bij eenvoudige zaken zal vaker direct uitspraak worden gedaan. De partijen krijgen dan gelijk een kort vonnis mee op papier. Een uitgebreid vonnis, zoals nu gebruikelijk is en dat veel meer tijd duurt, komt dan te vervallen. Ook kunnen sommige zaken waar nu drie rechters zich over buigen in het vervolg worden afgedaan door één rechter.
Vliegende keep-rechters
Naast deze maatregelen is het nodig om een extra groep vliegende keep-rechters aan te stellen. Wanneer een gerecht ergens in het land met ernstige achterstanden kampt, kunnen zij deze zaken overnemen. Bedoeling is dat na drie jaar alle achterstanden zijn weggewerkt en zaken standaard sneller worden behandeld dan nu. Maar ook na deze drie jaar zal de poule van vliegende keep-rechters blijven bestaan.
Alle rechtbanken en gerechtshoven hebben de plannen inmiddels goedgekeurd en ondertekend. Er is tot 2023 29 miljoen beschikbaar voor verbeteringen binnen de rechtspraak. Een deel van dat budget zal gebruikt worden om de achterstanden weg te werken en de lange wachttijden te verminderen.
De huidige, lange wachttijden van weken, maanden en soms jaren levert bij rechtzoekenden grote onvrede op. Veel rechtzoekenden (45 procent) hebben aan het begin en tijdens een procedure geen idee hoe lang die (nog) gaat duren. Slechts 15 procent van de mensen geeft aan door de rechtbank op de hoogte te zijn gebracht van een tijdsbestek, zo meldt het rapport 'Doorlooptijden in beweging'.
Dat moet veel beter, vindt Julia Mendlik, president van de rechtbank Midden-Nederland en trekker van dit verbeterproject binnen de rechtspraak. "Mensen moeten weten hoe lang een procedure standaard duurt. Daarnaast moeten ze telkens op de hoogte worden gehouden van de vorderingen, per mail, telefoontje of via een appje."
