"Ik heb last van muizen en kakkerlakken. Er moet van alles gerepareerd worden. Maar de huisbaas doet niets. Ze sturen je van het kastje naar de muur. Het plan voor al hun gebouwen is om mensen zoals wij te verjagen."
In de nieuwe documentaire Push die steden als Londen, New York en Toronto belicht, uit een huurder zijn frustratie over de toestand van zijn appartement. Zijn huisbaas komt niet in actie. "Je wordt het zat en wilt weg. Maar we kunnen nergens heen. In heel Toronto zijn de huren te hoog."
Fredrik Gertten, regisseur van de documentaire, noemt dit fenomeen renoviction, een samentrekking van renovation (renovatie) en eviction (uitzetting). "Je renoveert een huis zodanig dat je de bewoners er in feite uit schopt. Maar die hebben een huurcontract. Ze hebben het recht om er te wonen. Hoe krijg je er ze dan uit? Je ziet vaak dat ze geld aangeboden krijgen. Maar ook door helemaal niets te repareren voor de mensen met een lagere huur."
Mondiale huisbazen
Het is het hoofdthema van de film: huisvesting een mensenrecht is, wordt vastgoed een steeds populairdere manier om geld te verdienen. De prijzen van woonruimten in grote wereldsteden stijgen snel en huurders komen steeds meer in de knel.
De documentaire volgt Leilani Fehra, speciaal rapporteur huisvesting van de VN. Ze reist de wereld over om te onderzoeken hoe steden veranderen en wie daaronder te lijden hebben. Ze ziet overal dezelfde ontwikkeling. "In de afgelopen dertig jaar zijn in bijvoorbeeld Toronto de huizenprijzen met 425 procent gestegen. In dezelfde periode steeg het gemiddelde inkomen met maar 133 procent."
De film zoomt ook in op de grootste huisbaas uit de wereldgeschiedenis: het Amerikaanse Blackstone, dat voor 545 miljard dollar aan beleggingen beheert. "We zijn van nationale huisbazen naar mondiale huisbazen gegaan", zegt regisseur Gertten. "Die weten niks van jou of van je stad. Ze geven niets om huizen. Voor hen zijn het alleen investeringen. Onze huizen zijn een onderdeel geworden van een financieel spel."
Ook Amsterdam 'reteduur'
In hoeverre speelt het fenomeen uit Push ook in de grootste stad van ons land, Amsterdam? "Onze stad is al heel lang reteduur, met name in het centrum en Zuid", zegt SP-wethouder Laurens Ivens. "Maar de afgelopen jaren zie je dat de prijzen zich ook ontwikkelen in andere wijken zoals de Indische buurt en Noord. Je ziet die prijsopdrijving steeds verder doorvertalen."
Ook in Amsterdam en andere Nederlandse steden zijn buitenlandse beleggers actief. Dat zijn vooral Duitsers, maar ook Blackstone is sinds kort neergestreken en kocht voor honderden miljoenen aan huurwoningen.
In Amsterdam heeft Blackstone 323 woningen, weet Ivens. "Ze zeggen dat ze van plan zijn te blijven, maar je ziet dat ze in andere steden wel degelijk woningen kopen, die zo snel mogelijk opknappen, de huurder eruit proberen te krijgen om daarna weer te verkopen. Op dat model zitten we niet te wachten."
Gertten: "Deze jongens zijn op zoek naar vastgoed dat te laag geprijsd is. Een plek die jij of ik ons kunnen veroorloven. Als het dringend gerenoveerd moet worden, des te beter. Dan kan de huur omhoog. Dit raakt de werkende klasse het meest."
Prijzen bevriezen
Berlijn trad hier al tegenop door de huren voor de komende vijf jaar te bevriezen. In Nieuw-Zeeland mogen buitenlanders zelfs helemaal geen huizen meer kopen.
Het kabinet juicht buitenlandse beleggers op de Nederlandse woningmarkt juist toe. Ivens niet bepaald. Hij wil graag maximumhuurprijzen introduceren, maar kan dat niet. "We doen alles om de huren betaalbaar te houden, maar onze gemeentelijke gereedschapskist raakt uitgeput. We hebben hulp van het Rijk nodig om ervoor te zorgen dat kopers niet weggeconcurreerd worden door beleggers en dat er maximale huurprijzen gaan gelden zodat mensen met een laag-, hoog- én middeninkomen hier kunnen wonen."
