'Veel minder vrouwen en regelmatig stereotypering in schoolboeken'
In schoolboeken en ander lesmateriaal staan veel minder vrouwen dan mannen en relatief weinig personages met een niet-westerse naam. En als ze al in de boeken staan, dan is er regelmatig sprake van een stereotypering. Dat komt naar voren in een onderzoek van de Universiteit Leiden.
De onderzoekers bekeken in zestien boeken voor wiskunde en zeventien boeken voor Nederlands van verschillende uitgevers hoe er wordt omgegaan met diversiteit. Wat blijkt: vrouwen zijn systematisch ondervertegenwoordigd en hebben minder vaak een beroep dan een man.
Vrouwen komen iets vaker in de boeken voor als personage in de ouderrol en met de huishoudelijke taak. Bij mannen zagen de wetenschappers juist vaker personages die topsporter of wetenschapper waren, of iets technisch deden. Stereotypering heeft, zo blijkt uit eerdere onderzoeken, gevolgen voor kinderen. Zo bleek uit eerder onderzoek bijvoorbeeld dat meisjes scheikunde beter snappen als er plaatjes van vrouwelijke wetenschappers bij staan, in plaats van mannelijke wetenschappers.
Niet-westerse namen blijven achter
De Leidse onderzoekers concluderen ook dat het aantal niet-westerse namen in schoolboeken achter blijft op het aantal niet-westerse mensen in de samenleving. Volgens het CBS is 13,4 procent procent van de bevolking van niet-westerse afkomst. De onderzoekers zeggen dat, ook met een heel ruime definitie van niet-westerse namen, 9 procent van de namen in schoolboeken niet-westers is.
Bij afbeeldingen is het percentage juist hoger: 16 procent. "Het lijkt er dus op dat de makers van illustraties voor boeken bewuster bezig zijn met het weergeven van verschillende etnische achtergronden", zegt onderzoeker Judi Mesman. "Wellicht is dat doordat een beeld nou eenmaal meer opvalt dan een naam in een tekst."
Ook constateren de onderzoekers dat personages van niet-westerse komaf in schoolboeken een lagere maatschappelijke status hebben. Wel zien ze dat topsporters in boeken vaker zwart zijn dan op grond van het totaal aantal zwarte personages werd verwacht.
Onbewust
De wetenschappers zagen vooral impliciete en subtiele vormen van ondervertegenwoordiging en stereotypering. "Overduidelijke stereotypen waren zeldzaam", zegt Mesman. "Maar kinderen zijn heel gevoelig voor juist subtiele, verstopte boodschappen. Stereotypen zijn ook in schoolboeken geslopen, ook al is dat waarschijnlijk onbewust gebeurd."
De uitgevers gaan de uitkomsten van het onderzoek bespreken met de auteurs van de boeken, zegt de branchevereniging.
