Waalsdorpervlakte en het Oranjehotel worden Rijksmonument

De Waalsdorpervlakte en het Oranjehotel krijgen de status van Rijksmonument. "Het is heel mooi dat we 75 jaar na de bevrijding deze plekken als erfgoed hebben kunnen aanwijzen. Het betekent dat we ze beter kunnen beschermen omdat er middelen zijn voor beheer en onderhoud", zegt minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Ingrid van Engelshoven.

Ze staat bij de deur van het Oranjehotel in Scheveningen, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog een gevangenis was. "Dit is een indrukwekkende plek", zegt Van Engelshoven. In totaal zaten er zo'n 25.000 mensen gevangen. "Het waren gewone mensen, mensen die in het verzet zaten, Joden en zelfs kinderen. Hier bevindt zich ook de beruchte dodencel 601."

Voor Bertie Icke-Hennipman is het belangrijk nieuws. Ze is één van de laatste acht ex-gevangen van de voormalige gevangenis en werd er als 4-jarige peuter gevangen gezet, samen met haar driejarige broertje en haar tante. "Mijn vader was lector aan de Universiteit van Amsterdam en had geweigerd om de loyaliteitsverklaring aan het nazi-regime te ondertekenen. Daarna was hij ondergedoken en werd hij gezocht."

"Kinderen werden gewoon als 'lokaas' gevangen gezet, in de hoop dat de gezochte ouders erop af zouden komen. In totaal zijn dat er zo'n 400 geweest", vertelt ze.

Angstig

De periode heeft een grote impact gehad op haar leven. "Nog steeds kan ik angstig worden als ik in een afgesloten ruimte ben of als iemand met sleutels in de weer is. Toen ik tijdens een rondleiding door het Oranjehotel een cel herkende en ik er naar binnen ging, leek het alsof iemand de deur op slot zou doen, daar schrok ik erg van. Dan komt het terug."

Ilse Raaijmakers doet onderzoek voor ARQ Kenniscentrum Oorlog, Vervolging en Geweld. Ze promoveerde op rituelen en herdenken. "Het is een mooi gebaar van de minister. Voor de laatste overlevenden maar zeker ook voor de nieuwe generatie."

Jongeren willen volgens Raaijmakers niets veranderen aan de manier van herdenken, op de Dam en de Waalsdorpervlakte. "Ze vinden juist de rituelen van 2 minuten stilte en de kranslegging heel mooi, en ook de sfeer eromheen. Maar ze willen wel alles kunnen begrijpen, dus wat er nou precies is gebeurd en waarom. Ze willen de symbolen begrijpen. Goede uitleg is heel belangrijk."

Verhalen over toen en nu

Van Engelshoven: "We vieren dit jaar 75 jaar vrijheid. De herinnering aan vrijheid houdt voor mij ook in dat we erfgoed uit deze periode blijven beschermen om de verhalen over oorlog en bezetting in heel Nederland te vertellen. Verhalen die niet alleen gaan over toen, maar ook over nu: ze leren ons hoe belangrijk vrijheid is en hoe belangrijk het is om oog te hebben voor de ander."

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) bracht de monumenten uit de Tweede Wereldoorlog in beeld en constateert dat er sprake is van een rijk bestand aan erfgoed uit de Tweede Wereldoorlog en dat dit erfgoed in Nederland goed wordt beschermd.

De minister trekt ook nog 2,5 miljoen euro extra uit voor de bescherming van Joods erfgoed (onder meer voor onderhoud en restauratie van Joodse begraafplaatsen) en heeft de RCE gevraagd om een plan te maken voor de Nederlandse delen van de Atlantikwall, de kustverdedigingslinie van de nazi's in Europa.