Waarom werden slachtoffers van tragedie met koelwagen niet eerder opgemerkt?

• Joris Zwetsloot

  redacteur Online

Het leek lang een koeltransport zoals er dagelijks heel veel zijn: de vracht van Bulgarije, zo Het Kanaal over, naar Engeland. Pas in Grays bleek woensdag hoe gruwelijk de lading was: in de koeltrailer lagen de lichamen van 39 mensen, die vermoedelijk zijn doodgevroren. Hoe kon het dat zij niet eerder werden opgemerkt? En hoe wordt Europees goederentransport gecontroleerd op verstekelingen?

Hoeveel migranten door de controles heen glippen is niet te achterhalen, maar dat het gebeurt is zeker. Havens waarvan naar Groot-Brittannië wordt gevaren, zijn beducht voor verstekelingen. Dat geldt bijvoorbeeld voor het Belgische Zeebrugge, waarlangs de koeltrailer ging, en de haven van het Franse Calais, dat al jaren worstelt met illegale migranten.

De burgemeester van Zeebrugge zegt dat zijn haven "extreem goed wordt bewaakt"; een groot deel van de containers worden in zijn haven door een scanner gehaald die warmte, dus mensen, moet opsporen. Ook Klaas te Water, voorzitter van brancheorganisatie Vern voor de transportsector, zegt dat containers bij veel Europese havens bijna allemaal worden gescand. Ook worden er hartslagmeters en ademsensoren ingezet.

Maar die methodes zijn niet waterdicht, blijkt uit het drama met de koeltrailer. Want juist koelopleggers zijn dusdanig geïsoleerd dat warmte en lucht niet naar binnen kunnen - en dus ook niet naar buiten. Dus zelfs áls de trailer van buiten is gescand in Zeebrugge en ook de slachtoffers nog leefden, dan waren ze waarschijnlijk niet opgemerkt.

Daarnaast worden de wagens nooit opengemaakt, tenzij er een tip binnenkomt. Dat zeggen meerdere kenners uit de transportwereld tegen de NOS. Want naast de uiterlijke controles, wordt er door autoriteiten en bedrijven die de trailers overnemen alleen gekeken of de papieren kloppen en of een eventueel zegel niet is gebroken.

Eenmaal ingepakt, zal niemand in de keten een koelkar openmaken, uit de angst de gevoelige lading - voedsel of medicijnen - te bezoedelen. Dat werkt helemaal door bij verzegelde wagens, zoals bij het Britse drama ook het geval was. Alleen wie de wagen verzegelt, weet wat erin zit. Later volgt slechts een administratieve controle.

In de rest van de transportketen heeft niemand reden om te twijfelen aan de lading, zegt ook David Bradley, woordvoerder van vervoersbedrijf Middlegate Logistics. Dat bedrijf is niet betrokken bij het drama, maar vervoert wel regelmatig gekoelde vracht van Zeebrugge naar Groot-Brittannië. "Het enige wat onderweg van koelwagens gecontroleerd wordt is of de papieren kloppen, het zegel intact is en de koeling op temperatuur is."

Walhalla voor mensensmokkelaars

Wie allemaal heeft geweten van de verstekelingen moet blijken uit het politieonderzoek. Britse chauffeurs lopen daarop vooruit met een petitie, waarin ze stellen dat de chauffeur die de trailer pas in Groot-Brittannië heeft opgepikt niet kon weten wat erin zat.

Die petitie kan op steun rekenen van veel Nederlandse chauffeurs, onder wie brancheverenigingvoorzitter Te Water. Volgens hem had zelfs de eerste chauffeur niet hoeven weten van de verstekelingen. De opdrachtgever - die volgens hem wel 10.000 euro per migrant kan verdienen - kan de koelwagen hebben verzegeld, redeneert hij. "Als de rekening gewoon vooraf is betaald, en de papieren kloppen, hoeft een chauffeur niemand te ontmoeten om een trailer op te halen. Er kraait volgens hem geen haan meer naar de lading. "Wat dat betreft zijn de open grenzen een walhalla voor mensensmokkelaars."

In Grays is inmiddels een condoleanceregister geopend: