Uitstel, verkiezingen, referendum, of toch afstel: hoe verder met de brexit?
Opnieuw is het brexit-proces in het Britse Lagerhuis stil komen te liggen. En dus ligt die terugkerende vraag in dit drie jaar durende dossier weer op tafel: wat nu?
Eerst even terug naar gisteravond. Een bijzondere stemming in het Britse Lagerhuis: voor het eerst stemt een meerderheid in principe in met een brexit-deal.
Dat succes voor premier Johnson wordt een paar minuten later alweer overschaduwd door een volgende stemming. Een meerderheid van het parlement keert zich tegen de snelheid waarmee de wetgeving moet worden goedgekeurd.
Even terugkijken? Zo verliepen de stemmingen:
Het resultaat: het hele proces ligt weer stil en het halen van de brexit-deadline van 31 oktober lijkt onhaalbaar. En dat doet pijn bij premier Johnson, aangezien hij zo vaak heeft beloofd die deadline koste wat kost te willen halen. Denk aan zijn uitspraak dat hij liever "dood in een greppel belandt" dan naar Brussel gaat om uitstel te regelen.
Brussel aan zet
In Londen is het proces door Johnson op "pauze" gezet. Nu is Brussel aan zet. Johnson moest het afgelopen weekend - tegen zijn zin in - van het Britse parlement uitstel tot 31 januari vragen aan de EU. Over dat verzoek gaan de EU-landen zich nu buigen. Als zij geen uitstel geven, dan verlaat het Verenigd Koninkrijk de EU zonder deal op 31 oktober: een no deal-brexit zonder afspraken. Maar dat is heel onwaarschijnlijk.
Donald Tusk, de voorzitter van de Europese Raad, adviseert de EU-landen het uitstel te verlenen. Hij wil dat het liefst de komende dagen regelen, zonder er een speciale top voor te organiseren.
Of de EU-landen Tusk volgen, zal de komende dagen duidelijk worden, zegt EU-correspondent Thomas Spekschoor: "De Franse president Macron zei eerder al dat het vorige uitstel echt de laatste keer was en dat het weinig zin had om brexit eindeloos uit te stellen. De vraag is of hij, of iemand anders, nu echt zijn kont tegen de krib zal gooien. Dan zou er waarschijnlijk wel een top moeten komen, en daar zouden de andere EU-regeringsleiders niet blij mee zijn."
Dan is er ook nog de vraag hoe lang de EU uitstel zal geven. Een paar weken of maandenlang? In de brief die Johnson moest schrijven van het Brits parlement werd om drie maanden uitstel gevraagd. De nieuwe brexit-deadline zou dan op 31 januari 2020 komen te liggen.
Die datum wordt dus ook veel in Brussel genoemd, weet Spekschoor. Maar er wordt ook gedacht aan een compromis, vertelt hij. "Een flexibel uitstel waarbij de einddatum op 31 januari zou liggen, maar het eerder geregeld kan worden als het Verenigd Koninkrijk er eerder uit is."
Deal, verkiezingen, nieuw referendum, afstel?
Als de EU een beslissing heeft genomen, is het Verenigd Koninkrijk weer aan de beurt. Wat kunnen we dan verwachten?
Bij een kort of flexibel uitstel kan Johnson ook beslissen alsnog proberen zijn deal verder door het parlement te krijgen. Een maandenlang uitstel zal Johnson niet accepteren, meldt de BBC op basis van een bron binnen 10 Downing Street. De premier zou in dat geval nieuwe verkiezingen willen houden, riep hij gisteren in het Lagerhuis.
Daarmee is nog niet meteen gezegd dat er ook nieuwe verkiezingen komen, weet correspondent Suse van Kleef: "Ook daarvoor is Johnson afhankelijk van het parlement. Hij kan niet in zijn eentje verkiezingen uitroepen, daarvoor heeft hij een meerderheid nodig."
Hoe langer het brexit-proces duurt, hoe meer hoop sommige Britten krijgen dat er nog een kans is op afstel. Maar dat is ver weg, zegt Van Kleef. "Dat zou dan via een nieuw referendum gaan, en dat gaat niet gebeuren zo lang de Conservatieve Partij aan de macht is. Dan moeten er eerst verkiezingen komen, moet Labour een nieuw referendum in het verkiezingsmanifest opnemen en moeten ze ook nog eens de grootste worden. Dat laatst is gezien de peilingen onwaarschijnlijk. Het wordt uitstel, geen afstel."
De draad kwijt in de brexit? NOS op 3 zette alle hoogte- en dieptepunten in de brexit op chronologische volgorde op een rij. Bepaal zelf hoe ingewikkeld je de brexit maakt:
