'Ik moest van mijn familie twee mensen vermoorden'

• Anne de Blok

  redacteur NOS op 3

Celal Altuntas was 15 jaar toen twee neven van hem werden vermoord. Om die actie te vergelden, werd hij door zijn familie aangewezen om wraak te nemen. "Je hebt geen keuze. Je moet het doen."

Eergerelateerd geweld is geweld dat wordt gebruikt als de eer van de familie op het spel wordt gezet. Bijvoorbeeld omdat jij verliefd bent geworden op een partner uit een andere cultuur of omdat je lesbisch of homoseksueel bent.

NOS op 3 ontdekte dat de afgelopen jaren vooral mannen slachtoffer werden van eerwraak:

Als je je niet aan de familieregels houdt en je tast daarmee de familie-eer aan, dan mag jouw familie je in sommige culturen tot de orde roepen met bijvoorbeeld dreigen of mishandelen. In het ergste geval kan dat zelfs worden bestraft met de dood.

Celal is opgegroeid in het oosten van Turkije en vluchtte in 1992 naar Nederland. Hij weet nog goed hoe aan hem de vraag werd gesteld om de eer van zijn familie te herstellen.

"Ik was 15 jaar. Nog een kind, eigenlijk. En er was een gevecht uitgebroken waarbij twee neven van mij waren vermoord. En omdat zij twee neven van mij hadden vermoord, moest ik twee mensen van hen vermoorden. Gelijk spel spelen."

Celal werd toen door zijn familie aangewezen om wraak te nemen. "Als kind gaf dat een eervol gevoel. Vanaf dat moment krijg je namelijk respect van je vriendenkring en van de gemeenschap. Want dat is die jongen die de eer van de familie heeft hersteld!"

Op een avond kwam de familie van Celal bijeen om te bespreken hoe ze de moord zouden gaan plegen. Alles stond gepland, maar er werd nog één voorwaarde door de vader van Celal gesteld. Er moest door de familie voldoende geld ingezameld worden om Celal te onderhouden wanneer hij weer vrij kwam. "Maar een aantal familieleden weigerde dat. Dat was uiteindelijk de reden om er vanaf te zien."

Eer zonder geweld

Celal vertelt zijn verhaal omdat hij het belangrijk vindt dat er ook aandacht komt voor het perspectief van de eerwraak-pleger. Die staan vaak onder grote druk van familie en omgeving om de moord te plegen.

"Je kunt dit probleem bijna niet begrijpen als je niet zelf uit die cultuur komt. Het beschermen van de familie-eer zit zo ingebakken, dat is traditie. Je hebt ook geen keuze als kind. Je moet het doen. Anders ben je een lafaard. En tel je niet meer mee. Daders zijn in zekere zin dus ook slachtoffer."

Om dergelijke drama's in de toekomst te voorkomen, startte Celal, schrijver en eerwraakdeskundige, het project 'Wel eer, geen geweld'. Nu gaat de ervaringsdeskundige met de doelgroep - veelal jonge mannen, maar ook hun omgeving - in gesprek over eerwraak om geweld te voorkomen.