Turkije en de Verenigde Staten kondigden gisteren aan dat ze het eens zijn geworden over een vijfdaagse gevechtspauze in het noordoosten van Syrië. Volgens het akkoord trekt de Koerdische YPG-militie zich in ruil voor het staakt-het-vuren terug van de Syrische grens, zodat het Turkse leger een bufferzone kan creëren die zo'n 30 kilometer Syrië inloopt. Wat betekent de afspraak voor de situatie in Noordoost-Syrië?
Volgens Turkije-correspondent Lucas Waagmeester is vooral duidelijk wat de deal níet inhoudt. "De Koerdische YPG die zich zou moeten terugtrekken is geen partij in deze deal. Ze zijn ook niet meer gebonden aan de wensen van de VS, want de Amerikaanse militairen hebben de YPG ruim een week geleden in de steek gelaten en het gebied verlaten", zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal.
Hij ziet de aankondiging van gisteren dan ook vooral als een publiciteitsstunt van beide landen. "Door Turkije en de VS wordt dit verkocht als dé oplossing voor de strijd in Noord-Syrië. Maar daarin heb je ook andere partijen, Syrië en Rusland bijvoorbeeld. Of zij zich eraan gaan houden weten we helemaal niet."
Ook Amerika-correspondent Arjen van der Horst is sceptisch. "Trump verkoopt de deal als een grote overwinning van Amerika, waardoor miljoenen levens worden gespaard. Maar hij vergeet dat hij zelf de lont in het kruitvat heeft gestoken door het groene licht te geven aan Erdogan. Alsof een pyromaan een huis in de fik zet en later de eer wil opstrijken voor het blussen van het vuur."
De Turkse minister van Buitenlandse Zaken zei ook: "We hebben precies gekregen wat we wilden":
De Turkse minister van Buitenlandse Zaken Cavusoglu sprak in tegenstelling tot de Amerikaanse vicepresident niet over een staakt-het-vuren, maar over een pauze. "We pauzeren de operatie zodat de YPG de veiligheidszone kan verlaten. We stoppen niet, we pauzeren."
'Overwinning'
Volgens Waagmeester zien de Turken het akkoord als een overwinning. "Dit is exact waar Turkije jaren voor heeft geknokt. President Erdogan kreeg eerst groen licht van Amerika om de militaire operatie in Noord-Syrië te beginnen. Nu krijgt hij als oplossing precies wat hij wil: een bufferzone in Syrië en de Koerden gaan daar verdwijnen. Het wordt ook nog eens verkocht als het ultieme compromis."
Omdat sancties tegen Turkije door het akkoord voorlopig van de baan zijn, ziet ook Van der Horst Turkije als duidelijke winnaar. "Overigens denkt de Amerikaanse Senaat er anders over: ze willen harde sancties instellen als Turkije zich niet terugtrekt uit Noord-Syrië."
Het is de vraag of de Amerikanen in Noord-Syrië nog wel de beslissende rol spelen op dit moment.
De belangrijkste Koerdische militieleider liet weten dat hij een staakt-het-vuren accepteert in het gebied waar nu een strijd gaande is, maar dat hij niet akkoord gaat met volledige terugtrekking uit het gebied. Pence zei gisteren nog dat hij van de Koerdische milities de garantie heeft gekregen dat zij zich "ordelijk" terugtrekken tot buiten de safe zone van Turkije.
Waagmeester betwijfelt of de wapenstilstand kans van slagen heeft. "Het is alleen een akkoord met de VS en het is de vraag of de Amerikanen daar nog wel de beslissende rol spelen op dit moment."
Rookpluimen in grensgebied
Vandaag melden journalisten van persbureau AP dat gevechten tussen het Turkse leger en Koerdische milities om het grensdorp Ras al-Ayn ondanks het staakt-het-vuren gewoon doorgaan. In het gebied zijn grote rookpluimen te zien.
Waagmeester houdt rekening met een andere uitleg van de aankondiging van gisteren. "Het zou kunnen dat Syrië en Rusland wél betrokken zijn bij de afspraak en dat het Syrische leger de bufferzone gaat controleren. De Koerdische militie krijgt dan een rol onder Syrische vlag. Dat is een mogelijk scenario en eigenlijk de enige manier waarop al deze pr van Amerika en Turkije uit te leggen is."
Komende dinsdag komen Erdogan en de Russische president Poetin bij elkaar. "Poetin is, veel meer dan de Amerikanen, op dit moment degene die bepaalt wat in Noord-Syrië op de grond gebeurt. Van Moskou moeten we gaan horen of dit akkoord ook echt wordt bekrachtigd."
