De grote stikstofworsteling van de politiek: 'We moeten het nu zorgvuldig doen'

• Barbara Terlingen

  redacteur Politiek

Moet de veestapel kleiner? Op welke wegen gaan we minder hard rijden? Welke bouwprojecten blijven nog stilliggen?

Op die vragen komt voorlopig nog geen antwoord. Een meerderheid van de Tweede Kamer erkent dat de stikstofproblematiek zó ingewikkeld is dat er meer tijd voor oplossingen nodig is, bleek donderdagavond in een debat.

Natuurbeschermers die de noodklok luiden, boeren die massaal met hun trekker de weg opgaan, de binnenstad van Den Haag die vanwege de protesten wordt afgesloten met hulp van het leger, bouwprojecten die niet van start kunnen gaan of niet verder kunnen: de spanningen die de stikstofproblematiek oproept domineerden de afgelopen dagen het nieuws.

Meer tijd nodig

En wie twee weken geleden dacht dat het kabinet met de lang verwachte oplossing kwam - sinds de Raad van State dit voorjaar eerder beleid naar de prullenmand verwees - had het mis. Een brief van minister Schouten aan de Kamer van begin oktober was pas het begin van een steeds zichtbaarder worsteling. Ook al wil iedereen snel duidelijkheid, het is duidelijk dat er meer tijd nodig is.

Dat die zorgvuldigheid niet overbodig is werd woensdag al duidelijk toen wetenschappers en juristen in een hoorzitting in de Kamer betoogden dat de plannen van het kabinet zowel ten opzichte van de boeren als de natuur juridisch niet haalbaar zijn.

Donderdag bleken de provincies en de minister er ook niet uit te komen. Ze nemen zeker zes weken extra tijd en een meerderheid in de Kamer legt zich daarbij neer.

Schouten erkende dat de afgelopen weken te veel onduidelijkheid is ontstaan. De provincies namen na Schoutens brief van 4 oktober veel verdergaande maatregelen dan het kabinet en dat stuitte vooral in de landbouw op groot verzet. Onder druk van hier en daar gewelddadig verlopen boerenprotest trok een aantal provincies de maatregelen weer in.

De minister gaf toe dat ze dingen "beter had moeten doen" en dat haar aanpak met name bij boerengezinnen tot onzekerheid heeft geleid. "Daar steek ik de hand ook in eigen boezem. Juist omdat is gebleken hoe complex het is nemen we nu meer tijd. Het is geen big bang die ik even kan doen. We moeten dit zorgvuldig doen".

Valse beloftes

Maar de oppositie is kritisch. GroenLinks-leider Klaver vroeg zich meerdere malen af hoe deze chaos heeft kunnen ontstaan. Onder meer PvdA, SP, Partij voor de Dieren en GroenLinks vinden dat de minister en de coalitie moeten erkennen dat het verminderen van stikstofuitstoot alleen kan als de veestapel kleiner wordt. De partijen nemen het CDA en VVD kwalijk dat die de indruk wekken dat dat niet nodig is. Ze spreken over "valse beloftes".

Ook Forum voor Democratie en de PVV vinden dat de waarheid niet verteld wordt, maar dan op een andere manier: die partijen vinden juist dat het stikstofprobleem overdreven wordt. De PVV wil dat het kabinet gaat kijken of alle zogenoemde Natura-2000 gebieden behouden moeten blijven, nu "boeren omvallen en Nederland op slot zit". De stikstofuitspraak van de Raad van State had vooral betrekking op die natuurgebieden.

CDA-Kamerlid Geurts stelde dat hij "gedwongen krimp van boeren niet gaat meemaken". VVD-Kamerlid Harbers, nog maar een paar weken woordvoerder op dit terrein, zei ook tegen het dwingen van boeren te zijn.

Hoezeer de politieke partijen ook van mening verschillen, over één ding zijn ze het wel eens: de problemen spelen veel breder dan alleen in de landbouw. Het kabinet en de provincies gaan opnieuw om de tafel en het is de bedoeling dat we uiterlijk 1 december meer horen over de oplossingen.

PvdA, PvdD, GroenLinks en SP vinden dat de politiek moet erkennen dat inkrimping van de veestapel onvermijdelijk is. CDA en VVD willen boeren niet dwingen te stoppen. VVD-Kamerlid Harbers legt uit waarom.