Irene de Kruif & Jorn Jonker
Irene de Kruif & Jorn Jonker
Politieke partijen drijven vooral op subsidies en ledencontributies, maar ze krijgen soms ook duizenden euro's van vermogende donateurs. Achter die grote bedragen zitten de meest uiteenlopende mensen. Van een professioneel pokerspeler tot een vermogende beurshandelaar, allemaal spekten ze de partijkassen.
Nieuwsuur vroeg, met een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur, alle jaarverslagen en andere financiële verslagen van de politieke partijen op. Uit die stukken is veel op te maken. Bijvoorbeeld dat de VVD in 2018 landelijk veruit het meest geld uitgaf (3,6 miljoen euro) aan verkiezingscampagnes. Maar uit die documenten blijkt ook wie er vorig jaar achter grote donaties zaten.
Quote 500
De grootste individuele donatie kreeg GroenLinks. De in 2018 overleden psychotherapeut Joop Valstar uit Amsterdam liet 166.000 euro na aan de partij.
Forum voor Democratie kreeg tienduizend euro van professioneel pokerspeler Martijn Gerrits, die op Malta woont. De op Cyprus woonachtige Nederlandse ondernemer Nick Galea doneerde 15.000 euro. Het advocatenkantoor van Kamerlid Theo Hiddema gaf hetzelfde bedrag aan de partij.
Bij de VVD zijn er meerdere stichtingen die geld geven, bijvoorbeeld 50.000 euro van Stichting Oeconomische Politiek. Daarnaast zorgden twee broers gezamenlijk voor een donatie van 35.000 euro: ondernemers Ernst en Richard Nijkerk.
De broers, waarvan er een in Singapore woont, gaven al vaker geld aan de VVD. Ze verkochten hun ICT-bedrijf en staan daardoor in de Quote 500.
Jaarlijkse afdracht
Ook bekend van die lijst van rijke Nederlanders is Rob Defares. Volgens het zakenblad heeft de beurshandelaar een vermogen van anderhalf miljard euro. Hij was de grootste geldschieter van D66 met een bedrag van 25.000 euro. Uitgever Willem Sijthoff gaf 17.500 euro.
D66 verwacht ook dat burgemeesters die lid zijn van de partij een donatie doen, maar daar hadden ze niet allemaal zin in. In het jaarverslag valt te lezen: "Een aantal burgemeesters heeft geen gehoor gegeven aan de oproep een jaarlijkse afdracht te doen aan de partij."
De SP kreeg, vanwege de verplichte afdracht binnen die partij, vooral giften van de eigen politici. Samen gaven ze meer dan vier miljoen euro aan de SP. Partijleider Lilian Marijnissen gaf het meest: 87.812,59 euro.
Ook Groenlinks-politici dragen geld af aan de partij. In totaal één miljoen.
50Plus krijgt niks
50Plus kreeg het afgelopen jaar voor het eerst in jaren géén grote donaties. Bij individuele giften boven de 4.500 euro moet de naam van de donateur bekend worden gemaakt. Vastgoedondernemer Chris Thünnessen gaf de jaren ervoor nog trouw grote bedragen die boven die grens uit kwamen - in totaal meer dan drieënhalve ton - maar afgelopen jaar dus niks.
De ondernemer wil niet toelichten waarom hij de geldkraan heeft dichtgedraaid. Ook het CDA ontving volgens de boekhouding geen grote giften, terwijl dat eerder altijd wel het geval was.
Bij andere partijen zoals PvdA en ChristenUnie werden door enkele sympathisanten wel giften gedaan die boven de openbaarheidsgrens van 4.500 euro zaten. Bij Denk waren het de drie Kamerleden die bedragen tussen de 4550 en 5860 euro gaven en een boekhouder uit Vleuten gaf 6000 euro.
Campagnes en oorlogskas
De financiële documenten laten zien dat het heel erg verschilt hoeveel partijen uitgeven aan verkiezingscampagnes. In 2018, het jaar van de gemeenteraadsverkiezingen, spendeerde de VVD 3,6 miljoen euro aan campagnes. Die partij teerde dat jaar dan ook flink in op het eigen vermogen (1,6 miljoen euro).
Forum voor Democratie besteedde ruim een miljoen aan deze kostenpost. De SP gaf 849.000 euro uit aan verkiezingscampagnes en bijna een half miljoen aan overige campagnes. Daarmee was de partij nog relatief bescheiden in vergelijking met de anderen. Dit terwijl die partij dus veruit het meest binnenkrijgt van de eigen politici en ruim 11 miljoen euro eigen vermogen heeft, waarvan 5,9 miljoen op de bank staat.
D66 spendeerde 2,46 miljoen euro aan campagnes. Van het partijbudget ging meer dan een miljoen naar reclamebureau Zigt.
Partij van de toekomst
In de boekhouding staan veel opmerkelijke zaken. Zo creëerde de VVD een boekhoudkundige post 'partij van de toekomst'. Eerder werd er nog in geïnvesteerd in die ambitie om partij van de toekomst te worden, maar het afgelopen jaar was de investering nul euro.
Het CDA gaf bijna 46.000 euro uit aan verkiezingsonderzoek. Ideeën voor het verkiezingsprogramma werden bijvoorbeeld getoetst op draagvlak en campagneslogans werden getest.
Bij Forum voor Democratie werd ruim 107.000 euro uitgetrokken voor een zomer- en een winterschool. Daarvan werden boeken (á 12.000 euro) en drie nachten voor zestig jongeren in een kasteel betaald. Zelf moesten de jonge cursisten nog 250 euro betalen voor de opleiding.
