Stereotype klopt niet meer: Russen drinken fors minder

Zeg je Russen, dan zeg je wodka. Maar dit oeroude cliché gaat steeds minder op. De alcoholconsumptie is tussen 2003 en 2016 met 43 procent afgenomen, blijkt uit onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). De gemiddelde inname ligt tegenwoordig onder het niveau van Duitsland, Frankrijk en België. Hoe kan dat?

Correspondent David Jan Godfroid ziet de terugtocht van wodka terug in zijn omgeving. "Met name jongeren drinken aanzienlijk minder sterke drank, vooral in de grote steden. Oudere mannen houden nog wel van een stevig glaasje", zegt hij in het NOS-programma Met het Oog op Morgen.

Het is belangrijk om op te merken dat de WHO-telling in 2003 begon. Toen zat Rusland op een hoogtepunt (of beter gezegd: een dieptepunt) in de alcoholstatistieken.

"Na de ineenstorting van de Sovjet-Unie belandde Rusland in een economische crisis en zagen huishoudens hun spaargeld verdampen. Dat is een goede voedingsbodem voor een fors alcoholisme", aldus Godfroid.

Poetins gezonde levensstijl

In 2000 kwam Vladimir Poetin aan de macht en zorgde voor (economische) stabiliteit en hernieuwd vertrouwen onder de Russen. De president staat zelf ook bekend om zijn gezonde levensstijl en laat zich graag judoënd of paardrijdend fotograferen.

Daarnaast kwam hij met een serie maatregelen om het volksalcoholisme aan banden te leggen. Godfroid: "Drank mag niet meer na 23:00 verkocht worden en op een beperkt aantal plaatsen. Ook was er in 2013 een enorme accijnsverhoging van 200 procent en zijn er allerlei overheidscampagnes geweest."

De WHO zegt dat ook het gebruik van zelfgestookte wodka fors is afgenomen, maar daar zet de correspondent zijn vraagtekens bij. "Dat gebeurt op zolders en in kelders. Ik zie bij bezoeken in het hele land dat het op grote schaal nog gebeurt."

Het zijn met name de jonge Russen die het verschil maken, denkt Godfroid. Zij laten de wodka staan en houden het bij bier, wijn en breezers. Dronken op sociale media is een no go, fitboys en fitgirls is wat je ziet op Instagram. "Gezondheid is populair."

Naast minder alcoholgebruik ziet Godfroid meer voorbeelden van een gezonder leven in Rusland. Er wordt meer gesport en minder gerookt. "Hoewel er nog altijd stevig wordt gerookt, kun je nergens meer binnen roken. Ook bij uitgangen van openbare gelegenheden en in parken is het steeds vaker verboden."

De gezondheidscultus zorgt ervoor dat de Rus steeds ouder wordt. Waar in de jaren 90 de levensverwachting voor de man nog op 57 jaar ligt, is het getal nu gestegen tot 68 jaar. Russische vrouwen worden gemiddeld 78 jaar.

Jeltsin

Het wordt volgens Godfroid tijd om het beeld van de beschonken Rus bij te stellen. De tijd van Boris Jeltsin, de voorganger van Poetin, die herinnerd zal worden om zijn publieke dronkenschap, ligt ver achter ons.

Het beeld gaat nog wel op bij oudere Russische mannen en op het platteland, volgens Godfroid. Daar kan de correspondent persoonlijk over meepraten. Op bezoek in het land ziet hij het er 'weleens stevig aan toe gaan'. "Dan ontkom je er als journalist vaak niet aan om een glaasje mee te drinken, maar ik probeer het binnen de perken te houden."

Bij officiële gelegenheden kwamen in het verleden de flessen Smirnoff, Stolichnaya of Moskovskaya geregeld op tafel: