Voor Richard Nixon betekende de impeachment-procedure het begin van het einde voor zijn presidentschap. Maar Bill Clinton werd populairder dan ooit nadat de afzettingsprocedure tegen hem mislukte in 1998. Ook tegen president Donald Trump wordt nu een impeachment-procedure gestart.
Trump wordt ervan beschuldigd dat hij de Oekraïense president Zelensky telefonisch onder druk heeft gezet om een corruptieonderzoek te beginnen tegen zijn politieke rivaal Joe Biden. Een klokkenluider van de Amerikaanse inlichtingendienst trok daarover aan de bel. Zelf zegt Trump dat hij niets fout heeft gedaan.
Op voorhand lijkt deze poging tot afzetting gedoemd om te mislukken. Want de Republikeinen hebben de meerderheid in de Senaat. En de Republikeinse president kan alleen worden weggestuurd als twee derde van alle senatoren akkoord gaat. Die benodigde meerderheid is er dus niet voor de Democraten. Waarom hebben de Democraten dan toch voor deze optie gekozen?
Eerst: zo gaat impeachment:
- NOS | Thijs Geritz
- NOS | Thijs Geritz
- NOS | Thijs Geritz
- NOS / Thijs Geritz
- NOS | Thijs Geritz
De Democraten hebben de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden en die meerderheid is dus nodig voor een afzettingsprocedure. Onder deze druk maakte de Democratische voorzitter van het Huis van van Afgevaardigden, Nancy Pelosi, gisteren bekend dat het tijd is voor impeachment.
"Ook zij was bang dat impeachment in het voordeel van Trump zou werken", zegt VS-correspondent Marieke de Vries in het NOS Radio 1 Journaal. Dat was voor Pelosi altijd een hoofdargument om juist niet over te gaan tot een afzettingsprocedure.
"Pelosi weet dat de kans van slagen klein is", zegt Amerikanist Jelte Olthof. "Ik zie niet zo goed wat haar nieuwe redenering kan zijn. Maar Pelosi weet achter de schermen misschien meer."
Mogelijk staat er iets in het overheidsdossier wat de Democraten de overtuiging geeft dat Trump de impeachment-strijd niet zal winnen. Die informatie zou dan op korte termijn openbaar moeten worden gemaakt. Trump heeft op Twitter gezegd dat er vandaag een transcript van het gesprek tussen hem en de Oekraïense president wordt vrijgegeven.
'Heksenjacht'
Volgens Fox News wordt dan ook bekendgemaakt dat de betreffende klokkenluider een politieke voorkeur had voor Biden, Trumps rivaal.
Zoals verwacht maakt de president dankbaar gebruik van de procedure om zijn achterban te mobiliseren. Het is allemaal een grote heksenjacht van politieke tegenstanders om mij te verslaan: dat is de strekking van een campagnefilmpje dat Trump op Twitter heeft geplaatst.
De video is in een halve dag tijd ruim 4 miljoen keer bekeken:
"Trump vereenzelvigt zich met kiezers en zegt: elke aanval op mij is een aanval op jullie", zei VS-correspondent Arjen van der Horst gisteravond in Nieuwsuur.
Volgens VS-kenner Victor Vlam is de afzettingsprocedure mede om principiële redenen doorgezet. "Democraten willen voor de geschiedenisboeken duidelijk maken dat zij tegen de handelswijze van Trump waren. De president is volgens hen te gewoon te ver gegaan door Oekraïne onder druk te zetten. Ze denken ook dat ze nu een verhaal hebben dat de Amerikaanse kiezer enigszins kan overtuigen van impeachment." In tegenstelling tot het zogeheten Rusland-onderzoek.
Clinton was op geen enkel moment van zijn presidentschap populairder dan vlak na de impeachment.
Dat er in november volgend jaar presidentiële verkiezingen zijn, speelt volgens Olthof ook een rol. Het Democratische kamp wil zijn kiezers mogelijk laten zien dat ze niet stil hebben gezeten. Maar als we naar de geschiedenis kijken, dan is impeachment hiervoor een riskante strategie.
Er is namelijk nog nooit een president succesvol afgezet via impeachment. Tegen Democraat Bill Clinton werd in 1998 een poging voorkomen. Het Huis (in handen van de Republikeinen) ging akkoord, maar de Senaat (in handen van de Democraten) niet.
"Clinton was op geen enkel moment van zijn presidentschap populairder dan vlak na de impeachment", zegt Vlam. Dat Clinton gelogen had onder ede, over zijn affaire met Monica Lewinsky, bleef in de optiek van de meeste Amerikanen een privékwestie.
Richard Nixon hield de eer aan zichzelf en trad in 1974 af als president. Impeachment was al ingezet, maar nog voordat het tot een stemming kwam, stapte Nixon op. De Republikein had politieke tegenstanders af laten luisteren.
Net als Clinton was ook president Andrew Johnson door het Huis van Afgevaardigden impeached, maar er was te weinig steun in de Senaat. Op één stem na mocht Johnson blijven zitten tot 1869. Hij had tegen een wet in zijn minister van Defensie ontslagen.