Ondanks de inzet van duizenden militairen en politieagenten blijft het zeer onrustig in de Indonesische provincie West-Papoea. Afgelopen maand werden meer dan honderd Papoea's gevangengezet en vielen er dertien doden bij felle demonstraties en militaire acties. Het is het heftigste verzet in decennia tegen de Indonesische overheersing van West-Papoea.
"Mijn volk zit in een gevangenis", zegt de West-Papoeaanse onafhankelijkheidsleider Benny Wenda. "Mensen voelen zich niet veilig. Hun dagelijks leven wordt beheerst door angst. Overal in West-Papoea zijn gewapende Indonesische militairen aanwezig. Sinds de illegale bezetting hebben we te maken met intimidatie, gevangenisstraffen en moorden."
Wenda strijdt al jarenlang voor de onafhankelijkheid van zijn land. De afgelopen zestien jaar doet hij dat vanuit het buitenland: hij leeft in ballingschap in het Verenigd Koninkrijk. Daar kreeg hij in 2003 politiek asiel na zijn ontsnapping uit een Indonesische gevangenis. Hij is in Indonesië een van de meest gezochte personen.
Een tikkende tijdbom
Wenda is op dit moment in Washington, waar hij Amerikaanse congresleden wil overtuigen van de zaak van de Papoea's. De recente protesten en de reactie van de Indonesische regering maken dat hij zich zorgen maakt. De internationale gemeenschap moet volgens hem ingrijpen. "Voordat het te laat is, West-Papoea is een tikkende tijdbom."
Hij doet in het bijzonder een beroep op Nederland. "De Nederlandse regering heeft een morele verplichting om ons te helpen en serieus naar de zaak te kijken." Wenda maakt daarbij een verwijzing naar het koloniale verleden. "Daardoor spelen de Nederlanders een grote rol in dit verhaal. Er is sprake van unfinished business."
De protesten begonnen ruim een maand geleden toen een groep Papoea-studenten in de Javaanse stad Surabaya werd geïntimideerd en voor aap werd uitgescholden. Ze zouden de Indonesische vlag hebben besmeurd. De studenten werden opgepakt, wat aanleiding was voor de golf van protesten in West-Papoea.
Ondertussen wordt niet alleen geprotesteerd tegen de achterstelling en discriminatie van Papoea's door de Indonesische regering, de roep om onafhankelijkheid klinkt ook steeds luider. De Indonesische politie en het leger treden hard op. Begin deze week tikte de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties Indonesië daarom op de vingers.
Begin jaren 80 ondervond de familie Ap al aan den lijve hoe onverzoenlijk de Indonesische regering zich opstelt tegenover Papoea's die onafhankelijkheid nastreven. Arnold Ap was een prominente West-Papoeaanse vrijheidsstrijder, maar moest zijn strijd voor onafhankelijkheid bekopen met de dood.
In de video hieronder vertelt zijn zoon Raki Ap over hoe zijn familie die tijd beleefde.
Delicate balans
Yuliana Bahar, diplomate van de Indonesische ambassade, zegt de slachtoffers van het geweld te betreuren. Tegelijk is ze kritisch over de rol van onafhankelijkheidsleider Wenda, zonder hem overigens bij naam te noemen. "Ieder individu die aantoonbaar betrokken is bij misdaden of een afscheidingsbeweging zal berecht worden."
Over het stevige politie-ingrijpen zegt ze: "Ieder land moet de delicate balans bewaren waarbij de vrijheid van meningsuiting van de één niet de veiligheid van de anderen in gevaar brengt, de openbare veiligheid en orde."
Volgende week is Benny Wenda in New York, waar hij tijdens de jaarlijkse VN-top verder zal lobby'en. Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken zal de kwestie dan ook bespreken met zijn Indonesische collega.
