Nog steeds discussie over vrouwenquotum: 'Hoe moet je het anders oplossen?'

Er moet een vrouwenquotum komen aan de top van bedrijven. Dat adviseerde de Sociaal-Economische Raad (SER) vandaag. Tegen zo'n quotum is al jaren weerstand, voorstanders vinden nu dat we het lang genoeg zonder harde eisen vanuit de overheid hebben geprobeerd.

De kans dat er nu wél een quotum komt is groter dan ooit. De SER is het overlegorgaan van werkgevers, vakbeweging en deskundigen. Als die groep er uitkomt is er veel draagvlak voor een maatregel. Minister Van Engelshoven noemde het SER-rapport vanochtend een zwaarwegend advies. Toch is het niet zeker dat het plan erdoor komt. Binnen de coalitie reageert voorlopig alleen D66 enthousiast.

"Ik zou niet weten hoe je het anders moet oplossen. Je ziet dat bedrijven zich al jaren niet aan de streefwet te houden", zegt Marguerite Soeteman-Reijnen, topvrouw bij Aon en lid van verschillende raden van toezicht. Die streefwet van 30 procent werd in 2013 ingevoerd, maar werkt kennelijk niet. "Het is zaak dat de overheid ingrijpt."

Critici zijn het daar niet mee eens. De druk mag best omhoog, maar het is de vraag of het van de overheid moet komen, zei Mijntje Lückerath, hoogleraar Corporate Governance aan de Tilburg University en samensteller van de Female Board Index vanochtend in het NOS Radio 1 Journaal.

Kwaliteit

Anderen vinden het lastig dat er in het selectieproces specifiek naar een vrouw gezocht wordt. "Wanneer gaan ze beseffen dat de juiste persoon op de juiste plek hoort te zitten? Ongeacht geslacht, ras, geloof of geaardheid", reageerde Marianne op onze Facebook-pagina. "Zullen we voor kwaliteit gaan en dat als uitgangspunt nemen? Niet sekse", schreef Arne.

Dat uitgangspunt onderkent de SER, maar voorzitter Mariëtte Hamer vindt dat het allemaal te langzaam gaat. "Vrouwen en meisjes hebben hun achterstand in het onderwijs ingehaald en zijn actief binnen bedrijven. Maar we zien ze niet doorstoten naar de top." Dat veel mensen zich verschuilen achter het argument van kwaliteit vindt ze daarom "een achterhaalde discussie".

"Wat mij betreft is er een blinde vlek. Mensen hebben niet door dat ze in een bepaald gedachtepatroon zitten", zegt Soeteman-Reijnen. "Je groeit op en wordt opgeleid in een bepaald stramien. Als je dat wil doorbreken moet daar hard aan worden gewerkt. Dan pas krijgen vrouwen ook vrouwelijke rolmodellen op deze posities." Zelf heeft ze in de boardroom weleens situaties meegemaakt die ze niet meer zou willen tegenkomen. "Dat is een van de redenen dat ik me hier hard voor maak."

Bewustzijn

Bewustzijn is volgens de topvrouw het allerbelangrijkste. Dan pas kunnen er maatregelen genomen worden. De SER pleit voor een 'ingroeiquotum' van 30 procent dat gaat gelden voor de raden van commissarissen van beursgenoteerde bedrijven. Als dat percentage niet wordt gehaald blijft de stoel als straf leeg.

Commissarissen houden toezicht op een bedrijf en stellen de raad van bestuur samen, dat is de groep die de dagelijkse leiding bij een bedrijf heeft. De SER denkt dat er meer vrouwen in de raad van bestuur komen als er meer vrouwelijke commissarissen zijn. Ook is er gekeken hoe omliggende landen met de problematiek omgaan.

Directeur Gerard van Vliet van de Nederlandse vereniging van Commissarissen en Directeuren (NCD) noemt het plan van de SER "ontzettend gevaarlijk". NCD vindt de focus op de sekse van topbestuurders een verkeerde insteek. De kwaliteit van bestuurders moet altijd doorslaggevend zijn, aldus Van Vliet.

Het is volgens hem beter als de maatschappij eerst de juiste omgeving creëert waardoor vrouwen kunnen "floreren". Soeteman-Reijnen sluit zich hierbij aan, maar noemt de focus op meer vrouwen aan de top hiervoor noodzakelijk. "Je moet niet kijken of iemand een man of vrouw is. Je moet het talent dat er is zo goed mogelijk benutten."

"Nu zijn we ons nog niet genoeg bewust van unconscious bias, op momenten dat we hier keuzes in maken. Veel mensen zijn zich niet bewust van de vooroordelen die op dit vlak spelen", zegt de topvrouw. "Wanneer je met opvolging bezig bent kies je eerder voor iemand als jezelf, dat is nou eenmaal zo. Nu is de bestuurslaag vooral wit en mannelijk. Als je daar niet bewust mee bezig bent dan verandert er niets."