Alles voor de views en likes, want 'de kijker bepaalt de grens'

Elke dag weer de grens verleggen. Het lijkt voor youtubers de manier om kijkers te trekken én te houden, zegt Najla Edriouch, psycholoog en socialemediadeskundige. "Dit maakt weer duidelijk dat mensen steeds weer extremere dingen doen om aandacht van hun kijkers te krijgen."

Edriouch reageert op de poging van de Nederlandse youtubers Govert Sweep en Ties Granzier. De twee werden gearresteerd toen ze vijf kilometer te ver doorgereden waren bij het mysterieuze militaire terrein Area 51.

Om te groeien als influencer op sociale media zijn views en likes essentieel, legt Edriouch uit. En alleen al met de media-aandacht die ze er vandaag mee krijgen, denkt ze dat de jongens - als ze de video later online zetten - heel veel views zullen krijgen. "Dus als dat het doel was, gaat dat wel behaald worden denk ik."

Dat hebben ze van te voren vast wel bedacht, denkt ze. "Maar of ze de gevolgen op juridisch vlak ook hebben overwogen, vraag ik me af."

Granzier en Sweep zitten sinds dinsdag in de cel. Vanuit daar gaf de 21-jarige Sweep een interview aan een Amerikaans tv-station:

Succes op YouTube of niet, ze betwijfelt of het een geslaagde actie is. Niet alleen omdat de jongens op dit moment nog vastzitten in een Amerikaanse gevangenis, maar ook omdat ze een voorbeeldfunctie hebben.

"De kracht van YouTube is dat mensen zichzelf zijn en op een niet-volledig-gescripte manier dingen laten zien. Dat onderscheidt youtubers van televisiemakers. Maar youtubers hebben ook een voorbeeldrol richting hun kijkers en jongeren. Wat zij doen heeft invloed op hun gedrag."

Het zal ook invloed hebben op andere youtubers, denkt ze. "Je zet een trend op YouTube en geeft een signaal aan andere youtubers over wat we wel en niet normaal vinden om te doen."

Daar waar je vroeger interessant genoeg was met een video waarin je boodschappen deed of waarin je naar de kapper ging, moet je nu heftigere content maken, zegt Edriouch.

De sociale druk van volgers speelt daarin zeker mee, zegt youtuber Rutger Vink tegen Nieuws en Co. Op zijn kanaal Furtjuh heeft hij meer dan 650.000 abonnees. "Je wilt toffe acties bedenken om zo een nog uitdagender, spannendere en leukere video te maken dan je vorige week deed. Zo doe je dingen die je anders niet deed."

Maar dat de jongens zo ver zijn gegaan, snapt hij niet. "De grens van Amerikaans militair gebied over gaan? Dat doe je gewoon niet, deze jongens hadden beter moeten weten."

Grens onduidelijk

Waar ligt voor een youtuber dan de grens? Dat is nu totaal niet duidelijk, zegt Edriouch. Doordat YouTube relatief nieuw is moeten de grenzen nog worden vastgesteld. "De reacties van de viewers bepalen op dit moment wat wel en niet kan." Kijkers kunnen dat doen door video's te liken of disliken, en reageren kan ook. "Als je vindt dat dit te ver gaat, kan jij je abonnement op het kanaal opzeggen of de video disliken, om zo een signaal af te geven aan de makers."

Zouden andere youtubers hier dan van leren? Nee, denkt Vink, want het is niet de eerste keer dat youtubers in opspraak raken door hun acties. Zo lifte youtuber Willem Vink jaren geleden mee op het dak van een rijdende trein en de jongens van Ponkers hingen voor een YouTube-video aan een tram.

Het is zeer onverstandig, zegt Edriouch. "Maar ja, als je heel snel wilt groeien en je wilt heel veel aandacht genereren als influencer, dan moet je bijna wel de grenzen gaan opzoeken." Zo denkt ook Vink: "Ik vermoed dat binnen nu en een jaar weer een andere YouTube-actie in opspraak komt."