Massatoerisme in Barcelona: 'Het leven is hier erger dan in een dierentuin'

• Rop Zoutberg

  correspondent Spanje

Het aantal overnachtingen door toeristen in Barcelona is de twintig miljoen voorbij. Dat is een verdubbeling in vijftien jaar tijd en de druk van het massatoerisme laat zijn sporen in stad achter. Duizenden inwoners vertrokken al uit het centrum. In hun plaats komen vakantiewoningen en toeristenwinkels.

Het huizenblok achter de populaire Ramblas waar Nuria Poch woont, wordt al vijf jaar verbouwd. De eigenaar splitste de woningen op in losse appartementen. Hij wist de andere huurders zover te krijgen om te vertrekken, Poch is de laatste die nog weerstand biedt. "Het is een guerrillastrijd."

Ze vertelt hoe het leven onmogelijk werd gemaakt voor haar gezin en bejaarde ouders. Dat moest ervoor zorgen dat ook zij vertrokken. "Wij zijn de vijand die moet worden uitgeroeid. Ze spoten in het pand verdelgingsmiddelen terwijl we hier binnen zaten en hingen camera's op in het trappenhuis om ons leven te controleren."

Voorlopig houdt het gezin stand, zij het met plastic over de kasten om de boeken en fotolijstjes tegen het neerdwarrelende stof te beschermen. Los van de strijd is het een voortdurend afscheid nemen, zegt Poch. "Wie in het centrum van Barcelona woont moet er maar aan wennen dat je iedere dag afscheid neemt van buurtgenoten. We worden uit onze huizen verdreven."

Stad in de uitverkoop

De afgelopen tien jaar verlieten 17.000 inwoners het oude centrum van Barcelona, schat filmmaakster Laura Álvarez. Ze maakte een documentaire over de gevolgen van het toerisme en concludeert dat de stad in de uitverkoop staat.

"Het gaat hier niet anders dan in Amsterdam, Rome of Praag. Hoofdsteden waar het hebben van een woning ondergeschikt is gemaakt aan de belangen van de markt. De overheid verdedigt niet langer het recht op een onderdak als fundamenteel recht van de inwoners", zegt Álvarez.

Ook Francesca Ubach (74) laat zich niet wegjagen. Ze leidt een eeuwenoud kruidenwinkeltje in de centrale wijk Raval. "De veranderingen in de wijk zijn de laatste jaren snel gegaan. Het soort toerisme is ook veranderd, het is allemaal van een stuk lager niveau."

Ze is verbitterd over de gevolgen van zoveel bezoekers aan haar stad. Veel winkels om haar heen sloten, en er kwamen bike rentals voor in de plaats. Het lijkt dat niemand nog om deze stad geeft, meent Ubach. Ze zag Barcelona nog nooit zo smerig en het charisma lijkt verdwenen. "Het deprimeert. De mensen en de winkels die de geschiedenis van deze stad vormen verdwijnen allemaal.

Toch is er verzet in de straten niet ver van de haven, waar de stromen toeristen van de cruiseschepen en ferries komen. Bewoners bezetten al een aantal jaar een stuk grond bestemd voor appartementenbouw en maakten er een stadstuin van.

"Dit park maakt goed zichtbaar hoe de speculatie van projectontwikkelaars werkt", zegt María José Alonso, een van de vrijwilligers die in het park werkt. Vorig jaar startte de eerste juridische procedure om de bezetters van het terrein te krijgen. Al verdween de aanklacht van de eigenaar van het terrein ook weer van tafel. "Dus voorlopig blijven we nog wel even."

Alles is toegestaan

De afgelopen jaren erkende de gemeente de zorgen van de inwoners. Maar er was ook veel onrust in de Catalaanse politiek rond de onafhankelijkheidsstrijd. Daardoor kwam er maar nauwelijks beleid van de grond tegen de uitwassen van het toerisme.

Natuurlijk komt de dag dat ook haar gezin de strijd moet opgeven, knikt Nuria Poch. Tijdens ons gesprek klinkt geregeld het geratel van een boormachine. "Uiteindelijk verliezen we dit huis. Dan verliezen ook wij onze stad."

Ze vervolgt: "Barcelona is erger dan een dierentuin geworden. In een dierentuin laten bezoekers in ieder geval de dieren met rust. Zo is het niet voor de inwoners van deze stad. Alles is toegestaan. En de bezoekers maakt het niet uit waar ze zijn. Of dit nu Barcelona is, of Amsterdam, of Parijs. Ze komen om een week dronken te zijn. De rest is ondergeschikt."