Renee van Hest en Dieuwke van Ooij
Renee van Hest en Dieuwke van Ooij
Een warm huis dankzij afval, dat is in verschillende gemeenten al heel gewoon. In steden als Amsterdam, Rotterdam, Arnhem en Nijmegen zijn de vuilverbranders aangesloten op het warmtenet en vormen zo een belangrijke bron van warmte. En dat zou nog in veel meer gemeenten kunnen gebeuren.
Zo levert afvalbedrijf Atterro op dit moment alleen warmte aan twee bedrijven, maar ze hopen dat ze in de toekomst ook aangesloten worden op een warmtenet in omringende steden. "Voor de gehele steden van Tilburg en Breda zouden wij warmte kunnen verzorgen", zegt Robert Corijn, marketing manager van Attero.
Maar de tegenstrijdige ambities van de Nederlandse overheid leveren een probleem op, vertelt Corijn. Aan de ene kant wil Den Haag dat er voor 2030 1,5 miljoen woningen van het gas af gaan. Volgens het klimaatakkoord zal de helft op een warmtenet worden aangesloten. Tegelijkertijd heeft het kabinet de ambitie om in 2050 'volledig circulair' te zijn.
En dat betekent dat we een hoop minder afval moeten gaan produceren. Op dit moment gaat het om gemiddeld 190 kilo restafval per persoon per jaar, daar moet als het aan Den Haag ligt in 2020 nog maar 100 kilo van over zijn. En uiteindelijk moeten we de nul bereiken. Maar minder afval betekent ook minder brandstof voor de afvalverbrander.
Als we als doelstelling hebben dat we geen afval produceren, kunnen we ook geen warmte winnen uit afval.
Ook Maarten Bakker, hoogleraar recycling aan de TU Delft, ziet dit probleem. "Als we ons als doel stellen dat we zoveel meer willen recyclen, dan heb je veel minder verbrandingsafvalovens nodig. De verwachting is dat we Nederland dan geen twaalf ovens nodig hebben, maar hooguit zes."
Maar als deze vuilverbranders al aangesloten zijn op warmtenetten om warmte te leveren, dan is er iets nodig om de ovens te laten loeien. "De warmte is nuttig, maar die warmte komt uit afval en als we als doelstelling hebben dat we geen afval produceren, dan kunnen we ook geen warmte winnen uit afval."
Buitenlands afval
Daar komt bij dat de Nederlandse afvalverbranders de afgelopen jaren te maken hebben met 'overcapaciteit': de installaties kunnen veel meer vuil verbranden dan wat Nederland produceert. Door de problemen bij afvalinstallatie AEB in Amsterdam is hier tijdelijk geen sprake van, maar de verwachting is dat als deze problemen weer zijn opgelost, er weer overcapaciteit zal zijn.
Daarom importeren afvalbedrijven, al ruim voor de problemen bij AEB speelden, grote hoeveelheden buitenlands afval om hier te verwerken. In 2010 gebeurde dat nog nauwelijks, maar in 2017 liep de hoeveelheid al op naar ruim 1900 kiloton. Dat is ongeveer een kwart van het totaal aan Nederlands afval dat de verbrandingsoven in gaat.
Maar ook daar ontstaat nu een probleem: minister Eric Wiebes kondigde afgelopen juni een heffing aan op de invoer van afval uit het buitenland. Door de uitspraak in de Urgenda-zaak is het kabinet namelijk gedwongen maatregelen te nemen om te kunnen voldoen aan het vonnis van de rechter om de verdere uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan.
Volgens hoogleraar Bakker moet het kabinet uiteindelijk een keuze gaan maken. "Ze moeten op een gegeven moment beslissen wat ze willen: afval verbranden om warmte te produceren zodat huizen van het gas af kunnen of willen ze van het afval af? Het is een van de twee."
