Internetters én media slachtoffer van frauduleuze bitcoin-advertenties
"Speciale berichtgeving!", luidt de kop boven het 'artikel'. "De meest recente investering van Mel Gibson verbaast experts en maakt grote banken doodsbang." Daaronder de logo's van onder meer de Volkskrant, de Gelderlander en de NOS.
Het is geen echt artikel, maar de nieuwste variant op een lange reeks frauduleuze advertenties voor twijfelachtige investeringen in bitcoin of aandelen. Stop je je geld erin, dan is de kans groot dat je het nooit meer terugziet.
In dit geval wordt Mel Gibson gebruikt om de 'investeringen' aan te prijzen, maar ook andere bekende mensen zijn hieraan ten prooi gevallen: van Alexander Klöpping en Waylon tot John de Mol en Humberto Tan. Ook het uiterlijk van media wordt misbruikt om het geheel extra cachet te geven, bijvoorbeeld die van de Volkskrant en de NOS, maar ook de Gelderlander.
Klöpping vertelde al eens hoe hij erachter kwam dat zijn identiteit werd gebruikt:
Vervelend voor internetgebruikers: ze raken er steeds meer geld mee kwijt. "In 2019 is er inmiddels 1,4 miljoen euro aan schade, tegen 800.000 euro in heel 2018", zegt André Vermeulen van de Fraudehelpdesk. Bovendien zijn dit jaar voor zover bekend al 203 mensen slachtoffer geworden, tegen 39 in heel 2018.
Ook media zitten ermee in hun maag. "Dit raakt aan je geloofwaardigheid", zegt Thomas Bruning van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ). "Je moet als medium alle mogelijke wegen bewandelen om dit te voorkomen." Want niet iedereen blijkt te snappen dat media er echt niet achter zitten.
Bij De Persgroep, de uitgever van onder andere de regelmatig door oplichters misbruikte Volkskrant, doen ze dat ook. "We hebben er een team op zitten dat het actief volgt", zegt Willem-Albert Bol van het Belgische concern. Daarbij probeert het bedrijf de bewuste sites uit de lucht te halen. "Maar het is een veelkoppig monster", zegt Bol.
Vaak is een nieuwe site alweer in de lucht voordat een oude offline is, ziet ook Marcel Gelauff, hoofdredacteur van NOS Nieuws. "In het verleden hebben we er wel actie tegen ondernomen, maar het kost veel tijd, terwijl de opbrengst gering is. Je wil dit niet, want het beschadigt je merk", zegt Gelauff.
De NOS en De Persgroep zeggen 'meerdere' gevallen van frauduleuze advertenties te kennen waarbij een logo of vormgeving wordt misbruikt. Ook de Telegraaf Media Groep worstelt ermee, laat een woordvoerder weten.
Gezichtsherkenning
Advertenties voor de frauduleuze 'artikelen' worden onder meer verspreid op Facebook, maar ook op andere websites, waaronder NU.nl. "Helaas gebeurt dat nog steeds", zegt woordvoerder Karlijn Nobel van NU.nl-uitgever Sanoma. "Wel minder dan voorheen, want we controleren er dagelijks op. Als we een frauduleuze advertentie zien, verwijderen we hem direct."
Ook Facebook zegt allerlei maatregelen tegen frauduleuze advertenties te nemen. Het bedrijf denkt zelfs na over het gebruik van gezichtsherkenning om advertenties met BN'ers te herkennen. Google, dat een van de grootste advertentienetwerken beheert, kan niet aangeven waarom het zo moeilijk is om dit soort advertenties te bestrijden, omdat dat kwaadwillenden "mogelijk inzicht geeft in hoe onze systemen werken", aldus een woordvoerder.
Dat het zo lastig blijkt voor advertentiebedrijven om de frauduleuze advertenties te herkennen, komt onder meer doordat advertenties niet meer met de hand worden verkocht. In plaats daarvan wordt advertentieruimte op websites geveild aan de hoogste bieder.
Advertentiebedrijven controleren wel geautomatiseerd of er geen malafide advertenties tussen zitten, maar er glippen desondanks advertenties tussendoor die niet aan de voorwaarden voldoen. Daarbij passen de makers van frauduleuze bitcoin-advertenties trucjes toe om niet op te vallen.
Anarchie
John de Mol was het in ieder geval zat dat er misleidende advertenties met zijn naam werden verspreid en sleepte Facebook voor de rechter. "Wij bekijken die rechtszaak met interesse", zegt Gelauff van de NOS. "Het is ook interessant omdat het raakt aan de publicatievrijheid, wat op zich een groot goed is."
Het is in ieder geval belangrijk dát er iets verandert, zegt Bruning van de NVJ. "Er moet echt iets gebeuren, want als op internet alles maar mag is dat geen vrijheid meer, maar anarchie."
