Timmermans moet vrezen voor Ajax-deceptie, al is er nog niets verloren
De laatste minuut van Ajax tegen Tottenham. Dat scenario speelde door het hoofd bij het team van Frans Timmermans. Je kan altijd nog naast de hoofdprijs grijpen, ook in de race om voorzitter te worden van de Europese Commissie.
Daarom vooraf geen triomfantelijke stemming, maar zelfs nederigheid als hij zich aan het begin van de EU-top op zondagmiddag meldt bij een van de Brusselse vergadergelegenheden. "We zullen zien", is de meest nieuwswaardige uitspraak die hij doet. Ondertussen stippelt hij met de andere sociaaldemocratische leiders de strategie uit.
Even verderop is premier Rutte eveneens weinig mededeelzaam. Hij heeft een serie gesprekken gepland met andere hoofdrolspelers, onder wie Merkel, Macron, Conte en Sanchez. Zij zijn de architecten van 'de deal van Osaka', zoals de afspraak is gaan heten die gemaakt werd in de marge van de G20-bijeenkomst in het Japanse Osaka. Timmermans zou door die deal voorzitter van de Europese Commissie worden en zijn belangrijkste concurrent, de christendemocraat Manfred Weber, voorzitter van het Europees Parlement.
Geen gezag
Het lijkt een gunstige situatie voor de Nederlandse kandidaat, maar op hetzelfde moment begint een opstand in de gelederen van de christendemocraten.
In het statige academiegebouw in Brussel vindt een zogenoemde 'voortop' plaats van de leiders van de Europese Volkspartij (EVP), de Europese politieke partij van christendemocratische en conservatieve partijen. Daar wordt al snel duidelijk dat het gezag van bondskanselier Merkel tanende is. Veel leiders twijfelen openlijk aan haar leiderschapskwaliteit, omdat ze in de Osaka-deal de eis heeft opgegeven dat Weber voorzitter van de Europese Commissie wordt.
"Wat is dat nou voor deal die er is gesloten? Wij zijn de grootste en we krijgen niks", is de toon van de andere leiders. Zij willen Weber, en niet Timmermans, als voorzitter van de Commissie hebben. Merkel legt uit dat ze een pragmatische deal heeft gesloten. Ze wil geen ruzie met het Europees Parlement.
Maar onder de partijleden is er meteen gedonder. Merkel concludeert dat er voor haar oplossing een blokkerende minderheid is. Met zwaar gemoed verlaat ze de ontmoeting en vertrekt ze naar de top, waar ze bij aankomst op de rode loper zegt dat het heel erg lastig gaat worden.
Schorsingen
Haar voorspellende woorden komen uit. De top begint al uren later, omdat er bij vooroverleg tussen verschillende leiders vergeefs wordt geprobeerd om eruit te komen. Orbán, de Hongaarse premier, is fel en heeft het over een historische vergissing. De Polen zijn faliekant tegen Timmermans, en ook de Tsjechische premier Babis zegt dat hij niet kan accepteren dat iemand die zo'n hekel heeft aan de landen in Midden- en Oost-Europa de hoogste baas van de Europese Commissie wordt.
Maar het verzet komt ook uit Ierland en Italië. De vergadering ontaardt al snel in een aaneenrijging van schorsingen. De Britse premier May kijkt naar cricket, terwijl de Poolse premier de ene na de andere tweet de wereld instuurt. Ook daaraan is te merken dat er niet vergaderd wordt, want de mobiele telefoons worden in de vergaderzaal geblokkeerd.
De nacht bestaat uit veel overlegjes en de stemming wisselt van moment tot moment. Op het ene moment is er geen enkele kans meer voor Frans Timmermans, terwijl hij een uur later weer als favoriet wordt bestempeld.
De verdeling
De leiders schuiven met namen dat het een lieve lust is. Doel: een oplossing vinden waar iedereen tevreden mee is. Het gaat om de verdeling. Wordt Timmermans voorzitter van de Commissie? Dan wordt de christendemocraat Weber voorzitter van het Parlement. Maar is 2,5 jaar dan genoeg? Moeten we Weber niet gewoon vijf jaar voorzitter maken? En wat doen we met Vestager, de liberale Spitzenkandidat? Misschien moet zij eerste vicevoorzitter zijn, wordt geopperd. Opeens staat ook de naam van de huidige Belgische premier Michel op het lijstje, wellicht goed als nieuwe 'chef buitenland' van de Europese Unie.
In de ochtenduren lijkt voor Rutte, die een actieve rol speelt tijdens de top, de puzzel rond. "Om elf uur had ik het gevoel dat het zou kunnen lukken", vertelt hij na afloop. "Maar toen begon de plenaire vergadering met de 28 leiders en dacht ik 'o nee'. Je luistert dan niet alleen naar de woorden, maar kijkt ook naar de body language. Die was niet goed."
Morgen moet het alsnog lukken. Frans Timmermans is nog steeds in de race. De Franse president Macron is pessimistisch. Hij spreekt over verborgen agenda's en persoonlijke ambities. Toch heeft hij ook goede woorden over voor zijn collega's: "Bondkanselier Merkel, premier Rutte en premier Sanchez hebben er alles aan gedaan om tot een oplossing te komen."
