Nu werkgevers en vakbondsleden groen licht hebben gegeven, is het zeker: er komt een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen. Komend jaar moeten sociale partners en zzp-organisaties met een voorstel komen. Voorzitter van ZZP Nederland Maarten Post hoopt dat men lessen trekt uit het verleden. Want er was eerder een verplichte verzekering. Maar die was erg impopulair en werd dan ook snel weer afgeschaft.
Van 1998 tot 2004 verzekerde de Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ) namelijk alle zelfstandigen in Nederland tegen arbeidsongeschiktheid. In 2018 keerde het UVW nog 10.803 WAZ-uitkeringen uit. "Als je ziet wat er nu in het principeakkoord staat, lijkt het alsof mensen een heel kort geheugen hebben", aldus Post.
Bezweken onder solidariteit
Emeritus hoogleraar Philip de Jong deed na de afschaffing van de WAZ onderzoek naar de wet. Maar al jaren daarvoor komt hij erachter dat de regeling niet functioneert. "Toen ik in 1999 zelfstandige werd, ben ik er keihard mee geconfronteerd: dit is een idiote regeling. Het was belachelijk duur", aldus De Jong.
Voor hem is het duidelijk: de WAZ bezweek onder haar solidariteit. "Wanneer je minder dan het minimumloon verdiende, betaalde je niks. Daarom was de premie van de zelfstandigen die wel genoeg verdienden heel hoog: al gauw 8 procent van het loon." Bij arbeidsongeschiktheid kon een zelfstandige echter niet rekenen op een riante uitkering, maar op slechts 70 procent van het minimumloon.
Hoe gaat dat straks met de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp'ers. Onze duider Mathijs Bouman legt het uit.
Boekhouder en zelfstandige met personeel Diederik Lohman betaalde jarenlang keurig zijn premie voor de WAZ, maar is vandaag de dag onverzekerbaar. "Helaas, ik zou het dolgraag willen, maar het blijkt niet mogelijk. Na een nacht in het ziekenhuis neemt geen enkele verzekeraar mij nog aan. Op maandag kreeg ik een TIA, woensdag was ik weer aan het werk."
De vier personeelsleden van Lohman zijn wél verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid. "Ik betaalde voor de WAZ meer dan voor de verzekering van mijn vier man personeel bij elkaar. Je betaalde veel premie, maar de uitkering was laag."
Toch is Lohman blij met het plan om zelfstandigen te verzekeren. "Nu ben ik aangesloten bij een broodfonds. Als ik dat niet zou doen, moet ik bij arbeidsongeschiktheid mijn eigen huis opeten.''
Niet voor niets zelfstandig
Eén vraag steekt voorzitter van ZZP-Nederland Maarten Post: waarom is zijn organisatie niet betrokken bij deze beslissing? "Het was verstandig geweest als de politiek naar ons geluisterd had. Negentig procent van onze achterban is namelijk tegen een verplichte arbeidsongeschiktheidsuitkering voor zzp'ers. Het zijn ondernemers en die moet je niet opzadelen met algemene verplichtingen."
Het risico van blijvende arbeidsongeschiktheid is laag. Als je dat over alle werkenden uitsmeert, is de premie veel lager.
Ook kickbokslerares en zzp'er Emma Schouwenaar heeft haar twijfels bij een verplichte verzekering. "Als het verplicht wordt om een dure en intransparante verzekering te nemen, vind ik dat geen goed idee. Daarnaast ben ik niet voor niets zelfstandige geworden."
Ondanks haar blessuregevoelige beroep is Schouwenaar niet verzekerd. "Ik heb het wel eens uitgezocht, maar het was veel te duur. Ik kwam uit op 200 euro per maand, terwijl ik toen nog niet eens kickboksles gaf."
Verzekering voor alle werkenden
ZZP Nederland erkent dat er een probleem is. "Te weinig zelfstandigen zijn verzekerd", aldus Post. "Daarom willen wij een verzekering voor álle werkenden, en niet een verzekering speciaal voor zzp'ers. Het risico van blijvende arbeidsongeschiktheid is laag. Als je dat over alle werkenden uitsmeert, is de premie veel lager."
