Overlijden op de Mount Everest, en wat gebeurt er dan?
Het was een dodelijke week op de Mount Everest. Tien alpinisten kwamen tijdens de beklimming of afdaling van de hoogste berg ter wereld om het leven. Het zijn er veel meer dan vorig jaar, toen in het hele klimseizoen vijf doden vielen op de 'Chomolungma': de 'moedergodin van de aarde'.
De meeste lichamen zullen de Mount Everest nooit meer verlaten. Van de meer dan 300 bergbeklimmers die er stierven, liggen er vermoedelijk zeker 200 nog altijd op de berg. Door de kou blijven hun lichamen goed bewaard. Soms gebeurt het wel dat een lichaam van de berg wordt gehaald, zoals bij de Nederlander Eric Arnold, in 2016. Hij bezweek aan de gevolgen van hoogteziekte nadat hij op de top had gestaan.
Misschien wel een van de bekendste lichamen op de berg is dat van iemand met de bijnaam Green Boots. Waarschijnlijk gaat het om de jonge Indiase klimmer Tsewang Paljor, die in 1996 in een sneeuwstorm omkwam. Bergbeklimmers die via de noordkant van de berg gaan, zien of zagen Green Boots. Zeker als er weinig sneeuw ligt, is het goed bewaarde lichaam van de Indiër duidelijk te zien. Met kleding aan en al, inclusief bergschoenen.
Of zijn lichaam er nu nog ligt, is lastig te zeggen. Er gaan verhalen rond dat hij is weggehaald of ergens anders een definitief graf heeft gekregen.
Jaren was ook het lichaam van de Duitse vrouw Hannelore Schmatz een richtpunt voor alpinisten op de hoogste berg ter wereld. Zij overleefde in 1979 een poging naar de top niet. Ze bevroor, zittend, met de ogen open. Haar lichaam is uiteindelijk naar een lager gelegen plateau gewaaid.
Afschuwelijk
Frits Vrijlandt bereikte op 17 mei 2000 de top van de Mount Everest. Hij ging via Tibet omhoog en zag tijdens zijn tocht naar boven twee lichamen van overleden klimmers. Dat was in de zone des doods, boven de 8000 meter. "Dat is natuurlijk afschuwelijk", vertelt hij. "Ik heb de knieën en voeten van een klimmer gezien die in zijn tent was overleden aan hoogteziekte. Die zat in het ijs. En een ander lichaam zat ietsje hoger. Dat lichaam was echt stuk."
De twee alpinisten, een Hongaar en mogelijk een Chinees, waren al jaren overleden toen Vrijlandt langskwam. Ook nu, negentien jaar later, herinnert hij zich het beeld nog goed. "Ik ben ook op een andere berg geweest, waarvan ik wist: hier liggen lichamen", zegt Vrijlandt. "Daar ben ik honderd meter omheen gelopen. Het zien van een dood lichaam is niet fijn."
Teveel risico's
René de Bos, de eerste Nederlander die de top van de Mount Everest bereikte, kwam geen overleden klimmers tegen tijdens zijn tocht naar boven. Wel stierf op 7 oktober 1990, de dag dat hij boven aankwam, een Koreaanse klimmer. "Het lijkt wel of steeds minder mensen beseffen dat je niet meer terug kunt", zegt hij. "Toen ik naar de Everest ging, had ik vijftien jaar klimervaring."
De Bos denkt dat mensen de gevaren niet meer goed zien. "Je kunt hoogteziek worden, je gezondheid kan tegenzitten, het weer kan omslaan. Ik las dat drie Nederlanders deze week de top hebben bereikt. Het slaat nergens meer op. Iemand die schreef dat ze niet meer kon en zuurstof nodig had. Dat is ver je grenzen voorbij klimmen."
Een reddingsactie ondernemen om een lichaam van een overleden klimmer van de berg te halen, is soms wel mogelijk. Het ligt er maar net aan waar het lichaam ligt en hoe hoog het daar is. Je kunt wel landen óp de top van de Mount Everest, zoals de Fransman Didier Delsalle in 2005 bewees, maar sommige plekken van de Everest zijn praktisch onbereikbaar voor helikopters.
Bekijk hieronder hoe de landing op de Mount Everest verliep:
"Als iemand helemaal in het ijs vastzit en je dagen moet gaan hakken om iemand te bevrijden, dan is het geen doen", zegt Vrijlandt. "Bij de Mount Everest geldt nog dat je door een hele ijsval (een steil stuk van een gletsjer, red.) naar beneden moet. Dat is heel risicovol. Je moet met twee mensen het lichaam dan naar 5500 meter dragen, waar een helikopter het lichaam kan vervoeren."
Zo'n reddingsactie is dus absoluut mensenwerk, vrijwel altijd door sherpa's. "Die mensen gebruiken ook zuurstofflessen. Als dat opraakt, gaan zij ook niet meer omhoog", zegt De Bos. "Vaak worden topbeklimmingen ook aan het einde van het seizoen gedaan, dan is er geen tijd meer voor een reddingsactie. Ik kan me voorstellen dat veel lichamen niet gered kunnen worden."
De Bos, inmiddels 60 jaar, klimt niet meer. "Maar ik heb destijds gezegd: laat mij maar liggen. Gooi mij maar in een gletsjerspleet en laat de natuur het werk doen."
