Brexit-woede ook thema bij Britse gemeenteraadsverkiezingen
Deze verkiezingen gaan níet over brexit. Niet over de parlementariërs in Westminster. Dat is de boodschap die kopstukken uit de Conservatieve Partij de afgelopen dagen in de media probeerden over te brengen in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen vandaag in grote delen van Engeland.
Maar hoe graag de Conservatieven de aandacht ook willen afleiden, voor veel kiezers zijn deze verkiezingen het eerste moment waarop ze hun ongenoegen kunnen uiten over de politieke chaos die de afgelopen maanden over het Britse eiland trok. En de kans is groot dat premier May een afstraffing tegemoet kan zien.
De Conservatieven zijn de afgelopen weken in rap tempo gekelderd in de peilingen. Haalde de partij in 2017 nog 45 procent van de stemmen bij landelijke verkiezingen, inmiddels staan ze op 27 procent. Labour is volgens de peilingen met 30 procent op dit moment de grootste.
Als ik aanbel, krijg ik veel boosheid over me heen.
"Ik wil daarom met kiezers praten over het ophalen van het vuilnis, over onderwijs, over het vullen van gaten in de weg. Want daar gaat het hier om", zegt Conservatief gemeenteraadslid Wayne Fitzgerald in Peterborough.
In het stadje in het midden van Engeland stemde drie jaar geleden bij het referendum meer dan 60 procent van de kiezers voor brexit. "Maar als ik aanbel, krijg ik veel boosheid over me heen. Kiezers willen weten waarom we brexit niet hebben geregeld."
Vooral pro-brexit-kiezers
Peterborough is één van de vele gemeentes waar de Conservatieven vandaag hun meerderheid kunnen kwijtraken. In totaal kiezen 259 gemeentes een nieuwe raad, waaronder 11 in Noord-Ierland. Op dit moment zijn in 163 van die gemeenteraden de Conservatieven de grootste partij.
Daarnaast wordt er vooral gestemd in gebieden die in meerderheid vóór een vertrek uit de EU stemden bij het referendum. In Londen, enkele andere steden en Schotland wordt vandaag niet gestemd. Daarmee krijgt met name de pro-brexit-kiezer de kans om zijn of haar woede te uiten.
Een flinke nederlaag voor de Conservatieven zal hard aankomen. Aan de ene kant zal de regeringspartij bij grote verliezen veel van zijn macht her en der in het land kwijtraken. En het maakt ook de toch al niet benijdenswaardige positie van premier May nog instabieler.
Proteststem
Aan de andere kant zet een beroerde uitslag bij deze gemeenteraadsverkiezingen de toon voor wat weleens een dramatische maand voor de partij kan worden. Over drie weken zullen de Britten hoogstwaarschijnlijk mee moeten doen aan de Europese Verkiezingen - tenzij May voor die tijd alsnog de brexit-deal door het Britse parlement weet te loodsen, maar dat lijkt nog steeds een onmogelijke opgave.
De Europese verkiezingen zullen in nog grotere mate uitdraaien op een proteststem. Iemand als Nigel Farage, die met zijn vers opgerichte Brexit-party nu al uitermate goed scoort in de peilingen, zal er alles aan doen zoveel mogelijk proteststemmers aan zich te binden. Zoals het er nu naar uitziet, zullen de Conservatieven bij de Europese verkiezingen niet meer dan 16 procent van de stemmen krijgen.
Nadreunen
Klein voordeel voor May is dat Farage met zijn nieuwe partij vandaag nog niet meedoet aan de gemeenteraadsverkiezingen, waardoor er voor veel boze Conservatieve pro-brexit-kiezers geen automatisch alternatief voorhanden is. Ook Ukip, de vorige partij van Farage, doet lang niet in alle gemeentes mee.
Desalniettemin is de vraag niet óf de Conservatieven zullen verliezen, maar met hoeveel. Dat zal bepalen hoe hard de uitslag zal nadreunen in Downing Street.
De stembussen zijn tot 23.00 uur Nederlandse tijd geopend. De uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen wordt in de loop van vrijdagochtend duidelijk.
