Nieuwe keizer en nieuw tijdperk Japan, maar of er veel verandert?
Japan krijgt de komende nacht een nieuwe keizer. De 85-jarige Akihito trad vanochtend formeel terug, zijn zoon Naruhito krijgt morgenochtend (Japanse tijd) onder meer het keizerlijke zwaard en juweel overhandigd. Naruhito staat te boek als kosmopoliet en historicus, maar of hij ook geschiedenis zal schrijven?
"De kroonprins heeft het werk van de Showa-keizer (Hirohito, red.) en de huidige keizer nauwlettend bestudeerd, en veel van hen geleerd", vertelde Toshio Shiraishi, een huisvriend van Naruhito, onlangs aan persbureau AP. "Hij moedigt mensen met elkaar in gesprek te gaan. Hij wil geen ster zijn en staat liever naast de mensen om samen te werken. Ik hoop dat hij een stijl ontwikkelt waarin hij dicht bij zichzelf blijft."
Naruhito, de 126e keizer van Japan, is eerstgeborene in een gezin van drie kinderen. Hij studeert geschiedenis aan de Universiteit van Gakushuin in Tokio en spendeert twee jaar in de collegebanken op Oxford, waar hij een bovengemiddelde interesse ontwikkelt in watermanagement. Naruhito krijgt een relatie met de diplomate Masako Owada, die hij eerder ontmoette in Tokio. Samen krijgen ze een dochter: prinses Aiko.
Vrouwen buitenspel
Volgens de huidige regels is Aiko niet in staat haar vader op te volgen: vrouwen komen niet in aanmerking de keizerlijke troon te bestijgen. Daar zou prinses Masako, die zelf afzag van een ambitieuze carrière, veel moeite mee gehad hebben.
Een vergaande aanpassing op de regels werd in 2005 op het laatste moment terzijde geschoven. Dat gebeurde nadat de jongere broer van Naruhito, toen nummer twee in de lijn van de troonsopvolging, vader was geworden van een zoon. Met de geboorte van de inmiddels 12-jarige Hisahito was de keizerlijke bloedlijn ook voor de toekomst veiliggesteld.
Kloof verkleind
De rol van de keizer in Japan is in de laatste decennia sterk veranderd. Voor de Tweede Wereldoorlog - waarvan Japan een van de aanstichters was - geldt de keizer nog als levende God, met vergaande politieke macht. Kort na de oorlog wordt de grondwet gewijzigd, en de functieomschrijving van de keizer verandert in een veelal symbolische functie. Het zwaard, de juwelen en de stempels die Naruhito woensdag krijgt overgedragen van zijn vader, zijn daarmee vooral herinneringen aan vervlogen tijden. Zijn nieuwe rol als keizer zal vooral een ceremoniële zijn.
De pas afgetreden vader van Naruhito geldt daarin als voorbeeld voor zijn zoon. Onder Akihito werd de kloof tussen de keizer en het volk verkleind. Door op de knieën te gaan bij slachtoffers van de aardbeving van 2011 bijvoorbeeld, iets wat onder eerdere keizers ongehoord was.
Op andere vlakken lijkt het moeilijker te breken met oude tradities. Zo zijn vrouwelijke leden van de keizerlijke familie bijvoorbeeld niet welkom bij de ceremonie van vannacht. Daarbij bestijgt Naruhito voor het eerst de chrysantentroon, die is vernoemd naar de bloem die staat voor lang leven en verjonging, een symbool van het Japanse keizerrijk. Zijn vrouw Masako mag de plechtigheid om die reden niet bijwonen.
De auto van de keizer
De inhuldigingsceremonie zal beperkt blijven tot een gezelschap van zo'n 300 man. In oktober wordt een groter inhuldigingsfeest georganiseerd voor bevriende staatshoofden en hoogwaardigheidsbekleders. Naar verwachting zullen dan ook leden van het Nederlandse Koninklijk Huis naar Japan afreizen.
Op dat feest zal voor het eerst ook de nieuwe auto van de keizer worden vertoond. Waar tijdens de inhuldigingsceremonie van 1990 gebruik gemaakt werd van een Rolls-Royce, zal nu worden gekozen voor de Toyota Century: een van de meest luxe modellen die de Japanse automaker te bieden heeft, met de hand gemaakt.
Of er onder Naruhito echt een andere wind zal waaien, is afwachten. In het Reiwa-tijdperk, dat staat voor orde en eendracht, zal de nieuwe keizer vooral verder willen bouwen op de fundamenten die gelegd zijn door zijn vader.
In een gesprek met de pers, eind februari, stelde Naruhito dat hij "openstaat een rol op zich te nemen die past bij het huidige tijdsgewricht". Bij zijn vader werd pas na enkele jaren duidelijk wat de daadwerkelijke speerpunten zouden blijken onder zijn keizerschap. Daarom wordt uitgekeken naar de eerste woorden van Natuhito als keizer.
