'Boete voor religieuze huwelijken is een eerste stap, maar er is meer nodig'

Wie een religieus huwelijk aangaat voordat hij of zij voor de wet is getrouwd, moet een boete krijgen. Dat is de kern van een wetsvoorstel van VVD en GroenLinks.

Het is de initiatiefnemers vooral te doen om misstanden bij islamitische huwelijken aan te pakken. "We moeten niet een soort parallelle samenleving creëren waarin het islamitisch recht voor het Nederlands recht gaat", zei VVD-Kamerlid Van Wijngaarden in het NOS Radio 1 Journaal.

Het is nu al zo dat een religieus leider kan worden beboet als hij een kerkelijk huwelijk sluit vóór een burgerlijk huwelijk. "Toch lappen sommige imams de regels aan hun laars", zei Van Wijngaarden. Hij wil samen met zijn GroenLinks-collega Buitenweg de boete uitbreiden tot mensen die zelf in het huwelijk treden en de getuigen.

Door de regels aan te scherpen, hopen beide partijen te voorkomen dat vrouwen rechteloos achterblijven wanneer het bijvoorbeeld tot een scheiding komt. Ook zouden zo gedwongen huwelijken kunnen worden voorkomen.

Shirin Musa van de vrouwenrechtenorganisatie Femmes for Freedom is blij met het initiatief. Zij heeft zich de afgelopen jaren actief ingezet om de positie van vrouwen binnen religieuze huwelijken te verbeteren en huwelijkse gevangenschap tegen te gaan.

"Er zijn nog veel meer veranderingen nodig, maar dit is in ieder geval een eerste stap." Volgens Musa komen vrouwen op den duur sterker te staan. "Nu komt het nog voor dat vrouwen alleen voor de islam trouwen. Wanneer ze willen scheiden, ontdekken ze dat ze een heleboel rechten niet juridisch hard kunnen maken."

Toch denkt niet iedereen dat een boete het juiste middel is. Juriste Pauline Kruiniger deed onderzoek naar religieuze huwelijken. Ze pleit juist voor extra voorlichting. "Ik merk bijvoorbeeld dat veel vrouwen een religieus huwelijk aangaan zonder dat ze weten dat dit geen plichten en rechten met zich mee brengt. Dat zie je niet alleen in de islam, maar ook bijvoorbeeld onder autochtone religieuze groepen in Nederland. Met een boete ben je al vrij laat in het proces, namelijk pas na voltrekking van het huwelijk."

Ook bespreekt de Kamer een tweede voorstel waarmee het makkelijker moet worden om religieuze huwelijken te ontbinden en daarmee huwelijkse gevangenschap tegen te gaan.

Zo'n voorstel heeft wél nut, denk Kruiniger. "Nu is het bij een islamitisch huwelijk heel moeilijk om het huwelijk te ontbinden als één van de partijen niet wil meewerken. Vrouwen kunnen dan wel voor de Nederlandse wet gescheiden zijn, in de ogen van familieleden en vrienden blijven ze al die tijd getrouwd. En dat kan weer excessen als eerwraak met zich meebrengen."

'Accepteer je lot'

Shirin Musa ondervond dit probleem aan den lijve toen ze in 2010 wilde scheiden van haar Pakistaanse partner. Hij weigerde mee te werken. Toen ze navraag ging doen over haar rechten kreeg ze overal hetzelfde te horen. "Mensen zeiden: accepteer je lot, je bent nou eenmaal een vrouw, of ga naar een sharia-rechtbank."

Ze liet het er niet bij zitten, nam een advocaat in de arm en stapte naar de rechter. "Na twee jaar procederen kreeg ik de rechter zo ver om mijn man te sommeren mee te werken." Daarmee was ze eerste moslimvrouw in Nederland die dat lukte.

Nu zet Musa zich op haar beurt in voor vrouwen in soortgelijke situaties. "Het kostte mij extreem veel kracht om mij eruit te vechten, terwijl ik al steun van lieve vrienden en familieleden had. Niet elke vrouw heeft dat."