Roemeense regering wil corruptiebestrijder Kovesi 'het zwijgen opleggen'

Na een ruim zes uur durend verhoor in Boekarest hoorde topaanklager Laura Codruta Kovesi donderdagmiddag dat ze per direct onder 'gerechtelijk toezicht' is gesteld. Ze mag het land niet verlaten en wordt verboden met de pers te praten. Ze is aangeklaagd voor omkoping in haar tijd als hoofd van het Roemeense Openbaar Ministerie. Kovesi ontkent de aantijgingen en noemt het een een nieuwe stap in de poging van de Roemeense regering om haar in een kwaad daglicht te zetten.

Kovesi is een van de favorieten om het nieuwe Europese Openbaar Ministerie te gaan leiden. Terwijl in Brussel nog wordt onderhandeld over de benoeming, doet de Roemeense regerende partij PSD er alles aan om Kovesi's carrièrestap tegen te houden.

Bij het verlaten van de rechtbank sprak ze haar voorlopig laatste woorden over de zaak: "Ze proberen me het zwijgen op te leggen", zei ze. "Sommige mensen zijn blijkbaar zo wanhopig dat ik die baan [als Europees aanklager] kan krijgen, dat ik niet meer met de pers mag praten".

Legendarische corruptiebestrijder

Laura Codruta Kovesi staat in Roemenië bekend als legendarische corruptiebestrijder. Als hoofd van het anti-corruptiebureau DNA ging ze tussen 2013 en 2018 de strijd aan met de epidemische corruptie in het land. Met succes: honderden hoge ambtenaren, waaronder burgemeesters en ministers, werden in rap tempo aangeklaagd en veroordeeld.

Het succes van Kovesi was een unicum in Oost-Europa en werd regelmatig gepresenteerd als voorbeeld van hoe een land corruptie wel degelijk kan aanpakken. Het maakte Kovesi in eigen land een held met de proporties van een popidool. Bij anti-regeringsdemonstraties werd haar gezicht op spandoeken geschilderd.

Maar aan haar succes kwam een eind toen de regerende partij in Roemenië besloot dat Kovesi te ver ging. De gevangenissen zaten zo vol met corrupte ambtenaren dat er geen plek meer was. Met die argumentatie probeerde de regering een wet aan te nemen die corrupte activiteiten tot een bedrag van 45.000 euro straffeloos maakt.

Dit leidde tot de grootste straatprotesten sinds de val van het communistische regime in Roemenië. De wet kwam er niet, maar in juli 2018 werd Kovesi wel ontslagen, waarna wederom duizenden Roemenen de straat op gingen om hun steun aan haar te laten zien.

In Brussel groeide ondertussen de kritiek op EU-lidstaat Roemenië. In november verscheen een vernietigend rapport van de Europese Commissie waarin staat dat de democratie in het land hard achteruit holt. Ook zijn er zorgen over de onafhankelijkheid van de gerechtelijke macht, de verslechtering van de persvrijheid en de aanpak van corruptie.

Volgens Transparency International is Roemenië een van de corruptste landen binnen de Europese Unie, en alleen in de periode waarin Kovesi actief was als aanklager zou verbetering zijn opgetreden.

Kandidaat Europees aanklager

Begin dit jaar kwam Kovesi terug. Dit keer dus op het Europese toneel als kandidaat Europees aanklager. Die aanklager gaat zich richten op misbruik en corruptie met EU-subsidies. In de lidstaten zelf is daar vaak niet voldoende controle op.

Kovesi's sollicitatie werd gezien als een stap om haar missie toch voort te kunnen zetten. Als Europees aanklager zou ze alsnog af kunnen rekenen met corrupte politici in Roemenië. Bijvoorbeeld met de leider van de regerende partij, de controversiële Liviu Dragnea, die al jaren in verband wordt gebracht met het verduisteren van Europese subsidies.

Dragnea, die geen premier mag worden vanwege corruptieveroordelingen, wordt beschouwd als de machtigste man in de Roemeense regering en als de drijvende kracht achter de campagne tegen Kovesi.

Het Europees Parlement schoof Kovesi vorige maand naar voren als de favoriet voor de functie van Europees aanklager. De Raad van de Europese Unie koos een andere favoriet: de Fransman Jean-Francois Bohnert. Onderhandelingen over de twee kandidaten gaan komende woensdag verder.

In Brussel is vrijdag afkeurend gereageerd op de aanklacht tegen en het onder toezicht stellen van Kovesi, dat door velen wordt gezien als een politiek proces. Manfred Weber, leider van de Europese Volkspartij, noemde het op Twitter onacceptabel voor een land dat nota bene voorzitter is van de EU. Hij roept op tot een debat in het Europees Parlement over de gebeurtenissen.

De Groenen noemen de gang van zaken "extreem dubieus". "De situatie in Roemenië is erg zorgwekkend en we zullen het blijven monitoren."

Kovesi kan de komende zestig dagen, zo lang ze onder gerechtelijk toezicht staat, geen kant op. Het is onduidelijk of de zaak invloed kan hebben op haar sollicitatie bij de EU.