SCP: Nederlanders hebben gevoel dat polarisatie toeneemt

Driekwart van de Nederlanders vindt dat de meningsverschillen over maatschappelijke kwesties in Nederland toenemen. Dat meldt het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in het rapport 'Burgerperspectieven 2019'. Nederlanders wijten de toenemende polarisatie aan de mentaliteit en samenleving, maar vooral aan de media en dan vooral de nieuwe media, zegt het SCP.

Ondervraagden zien de grootste 'tegenstelling' tussen arm en rijk. Het grootste 'conflict' is er tussen autochtone Nederlanders en mensen met een migratieachtergrond.

Uit de cijfers blijkt overigens niet dat er in Nederland daadwerkelijk sprake is van veel meer polarisatie dan voorheen. Met de stelling 'er zijn mensen die ik ben gaan haten om de standpunten die zij innemen' is 16 procent het eens, iets meer dan de 13 procent uit 2012 maar minder dan de 19 procent in 1970.

70 procent van de ondervraagden antwoordt bevestigend op de stelling dat internet en sociale media tegenstellingen tussen mensen vergroten. Ongeveer de helft vindt dat traditionele media dat doen. Volgens het SCP zijn jongeren het vaker met de stellingen eens dan ouderen.

Zorgwekkend

Paul Dekker van het SCP noemt de uitkomsten van het onderzoek zorgwekkend. "Het zijn echt dingen waar mensen zich zorgen over maken. Dat we steeds harder tegenover elkaar komen te staan. Dat de nuance verloren gaat. Dat mensen agressiever worden in discussies. Dat is echt een groot punt van zorg."

Als voorbeeld van polarisatie kwamen ondervraagden met de discussie over Zwarte Piet. Maar het kan ook over Kerst gaan, over wat traditioneel Nederlands is. "Met dat soort voorbeelden komen mensen veel. Maar ook in het algemeen zeggen mensen: er wordt steeds meer geschreeuwd en steeds minder naar elkaar geluisterd."

Hij ziet wel iets in een Duits initiatief, waar de krant Die Zeit een (weliswaar klein) project is begonnen om mensen met tegengestelde meningen met elkaar te laten praten. "Mensen zien dat er best met de tegenpartij te praten valt."

Economie

Nederlanders zijn volgens het SCP veel minder positief over de economie en hoe het in Nederland gaat. Dat is een trend die medio vorig jaar werd ingezet. Dit kwartaal geeft 78 procent van de mensen de economie een voldoende, terwijl dat vorig kwartaal nog 85 procent was. 67 procent van de ondervraagden verwacht de komende twaalf maanden een betere economie (dat was 78 procent) en 58 procent denkt dat Nederland de verkeerde kant opgaat. Dat was 48 procent.

De negatieve economische verwachtingen baseren mensen vooral op hun koopkracht. Ook verwachten mensen in de toekomst zwaardere lasten en belastingen, bijvoorbeeld door energie.

Klimaat

21 procent van de mensen noemt dit kwartaal 'milieu en klimaat' spontaan als belangrijk maatschappelijk probleem en 24 procent als agendapunt voor de regering. Dat is veel meer dan in 2017. Toen ging het om respectievelijk 7 en 11 procent.

Het klimaat behoort echter niet tot de meest genoemde problemen: dat zijn thema's op het gebied van samenleven, immigratie, integratie, inkomen en economie.