De kans lijkt groot dat Gökmen T., de vermoedelijke dader van de aanslag in Utrecht, connecties uit zijn criminele verleden heeft gebruikt om aan wapens te komen. Dat zegt Nils Duquet, in Europa een van de belangrijkste experts op het gebied van illegale wapenhandel. "Gezien zijn drugsverleden zal de dader in Utrecht vermoedelijk ook via het drugsmilieu aan zijn wapens zijn gekomen."
T. heeft een flink crimineel verleden. Hij is onder meer veroordeeld voor inbraak en poging tot doodslag en wordt verdacht van verkrachting. Hij is niet veroordeeld voor een drugsdelict, maar wordt door zijn omgeving wel omschreven als iemand die zich in de drugswereld ophoudt.
Vertrouwen
Via connecties in die wereld is hij vermoedelijk aan wapens gekomen, denkt Duquet. "In de drugswereld gaan heel veel wapens rond. Drugscriminelen willen zich kunnen beschermen tegen concurrenten. We zien ook dat de laatste jaren criminelen makkelijker aan wapens raken. Als je de juiste connecties hebt en zij jou vertrouwen is het zeker mogelijk aan wapens te komen."
Een aantal jaar geleden werd T. veroordeeld voor het bezit van een Beretta-pistool. "Dat is een Italiaans merk, ik weet dat heel veel van die Beretta's ook in het drugsmilieu aanwezig zijn", zegt Duquet. "Die hebben een heel goede reputatie."
Aanslagplegers vaak lange criminele geschiedenis
Dat Gökmen T. al crimineel was voordat hij een aanslag pleegde, past in een patroon. Duquet: "De afgelopen jaren zien we dat veel aanslagplegers een hele lange criminele geschiedenis hadden. Uit ons onderzoekt blijkt ook dat wanneer zij op zoek gaan naar wapens, ze vaak terugvallen op hun oudere criminele connecties. Die connecties weten vaak niet dat het jihadisten geworden zijn. Veel van die criminelen doen liever geen zaken met jihadisten. Dit geeft een veel grotere kans om gepakt te worden, en er staan veel zwaardere straffen op."
Criminoloog Elanie Rodermond onderzocht de criminele carrières van Nederlandse terreurverdachten. Zij bevestigt het beeld dat Duquet schetst. "Ruim tweederde van de terreurverdachten had al een strafblad. Een deel van hen een heel lang strafblad."
Gökmen T. heeft overigens bekend dat hij de schutter was van de aanslag in Utrecht, maar het Openbaar Ministerie wil niet zeggen of hij expliciet heeft bevestigd dat hij vanuit een terroristisch motief handelde.
Nederland heeft groot drugsmilieu
Een extra factor is dat het in Nederland relatief makkelijk is om aan wapens te komen. "Nederland en België zijn landen met een groot drugsmilieu waar heel veel wapens naar toe gaan", zegt Duquet.
"Het wordt ook steeds makkelijker om aan wapens te komen. Jihadisten maken misbruik van de open grenzen in Europa. De aanslagen in Parijs in 2015 werden voor een groot deel georganiseerd vanuit België omdat ze dan uit het zicht bleven van de Franse veiligheidsdiensten."
'Geef bestrijding wapenhandel prioriteit'
Om het criminelen en potentiële terroristen moeilijker te maken aan wapens te komen, zouden de internationale samenwerking tussen veiligheidsdiensten veel meer versterkt moeten worden, zegt Duquet. En de politie zou de bestrijding van wapenhandel prioriteit moeten geven, vindt hij.
"Landen beschouwen de wapenhandel vaak als ondergeschikt aan bijvoorbeeld drugshandel. Het omgekeerde zou beter zijn. De wapenhandel faciliteert bijna alle criminele fenomenen."
