Topadviseur brengt May in het nauw: 'Backstop niet eenzijdig op te zeggen'

In het Verenigd Koninkrijk heeft de hoogste juridische adviseur van de regering zijn oordeel gegeven over de nieuwe brexit-afspraken die premier May gisteravond maakte met Europese Commissie-voorzitter Juncker. Geoffrey Cox ziet het gevaar dat het VK eindeloos gevangen blijft in de zogenoemde backstop-regeling verkleind, maar er blijft een risico. De backstop eenzijdig opzeggen kan juridisch niet, waarschuwt Cox.

Hij ziet de aanvullende afspraken als verbetering, maar een waterdichte garantie geven ze niet. Zijn advies is een flinke tegenvaller voor May en leidde meteen tot een duikvlucht van de koers van het Britse pond.

In het Lagerhuis wordt momenteel gedebatteerd over de aanpassingen. May riep het parlement op haar nieuwe deal te steunen. "Als deze deal niet wordt geaccepteerd, kan dat het einde betekenen van de brexit", zei ze.

Of haar woorden effect zullen hebben, is de vraag. Aan het oordeel van Cox wordt veel waarde gehecht, ook door het Lagerhuis. Veel parlementariërs zeiden te wachten op zijn toelichting.

Correspondent Tim de Wit spreekt van heel slecht nieuws voor May. "Het lijkt hiermee voor haar bijna onmogelijk te worden. En bij een verlies vanavond zakken de Britten nog verder weg in de politieke crisis. De vraag is of de brexit-deal van May überhaupt nog in leven is."

Inmiddels zou ook de kleine maar voor May cruciale Noord-Ierse Democratic Unionist Party (DUP) hebben vastgesteld dat de afspraken onvoldoende zijn om in te stemmen met May's deal. Ook enkele conservatieve brexiteers die vanochtend nog twijfelden zijn na Cox' oordeel van plan om vanavond tegen te stemmen.

May zei eerder dat ze gisteren in Straatsburg duidelijke juridische toezeggingen heeft gekregen die tegemoetkomen aan de zorgen van Lagerhuis-leden, die in januari massaal tegen het akkoord stemden. Die zorgen spitsen zich vooral toe op de backstop, de afspraak dat er geen harde grens komt tussen Ierland en Noord-Ierland als de EU en het VK er in de twee jaar durende overgangsfase niet in slagen een handelsakkoord te sluiten.

Veel voorstanders van een brexit vrezen dat de backstop eindeloos gaat duren, waardoor Londen geen eigen handelsdeals kan sluiten en gebonden blijft aan EU-regels. Cox, die ook in het parlement zit, oordeelde in december dat de backstop-afspraken het VK tegen zijn wil kunnen gijzelen.

In zijn nieuwe oordeel lijkt hij daarbij te blijven, al zei hij in een toelichting in het Lagerhuis dat hij vanavond vóór zal stemmen. Cox stelde dat er helemaal geen backstop hoeft te komen, en dat als die er komt het VK en de EU er prima uit zullen komen.

Hoe het precies zit met die backstop zie je in deze video:

Het prominente Conservatieve Lagerhuislid Jacob Rees-Mogg zei vanochtend te twijfelen of het voldoende is om hem en zijn partijgenoten alsnog over de streep te trekken, maar in de middag was die twijfel verdwenen. Volgens Rees-Mogg is er niets veranderd en kan het VK alleen via een arbitragepanel dat gebonden is aan EU-wetten onder de backstop uit. Rees-Mogg voert de hardliners onder de brexiteers aan, verenigd in de European Research Group.

De voormalige brexit-onderhandelaar David Davis zei eerder in een reactie dat de gisteravond gemaakte afspraken weleens "acceptabel" kunnen zijn, om eraan toe te voegen dat het oordeel van Cox bepalend moet zijn.

Labour-leider Jeremy Corbyn had al voor Cox met zijn advies kwam zijn conclusies getrokken: volgens hem heeft May gefaald in de onderhandelingen. De nieuwe afspraken voegen volgens hem niets toe.

Correspondent Tim de Wit denkt dat het lastig wordt voor eerdere tegenstemmers om nu alsnog voor te stemmen. Hij wijst erop dat ze veel eisen hebben neergelegd, waar ook nu niet aan is voldaan. "Als zij kijken naar wat ze wilden en wat ze krijgen, dan kunnen ze in feite niet voor stemmen."

Maar als May vanavond de stemming verliest, komt uitstel in beeld en dat brengt ook grote risico's met zich mee voor de brexiteers. De Wit: "Als May verliest, kun je allerlei ontwikkelingen krijgen. Misschien komt er dan een nieuw referendum, misschien nieuwe verkiezingen, het kan allemaal heel chaotisch verlopen. De brexit-conservatieven zullen daar goed over nadenken. De brexit-vleugel zal zich goed realiseren dat dit een van de laatste kansen is om brexit over de streep te krijgen, ook al is het niet helemaal de brexit die ze voor ogen hadden."

"Interessant is het politieke spel hierachter", vervolgt De Wit. Hij gebruikt het casino als metafoor om de afweging die brexiteers nu maken te schetsen. "Durven ze te riskeren wat er nu op tafel ligt en dan misschien het hele brexit-spel te verliezen? Of moeten ze grijpen wat ze nu pakken kunnen? Het is net als in een casino, dat je denkt: zal ik nu mijn winst pakken of toch nog wat meer inzetten en kijken of ik er meer uit kan halen - met het risico dat je helemaal niks overhoudt."

De stemming in het Lagerhuis over May's akkoord met de EU en de aanvullende afspraken is vanavond in het Lagerhuis. Het debat is al sinds begin van de middag bezig.