Yvonne Roerdink, Laura Das, Hessel von Piekartz en Thomas de Man
Yvonne Roerdink, Laura Das, Hessel von Piekartz en Thomas de Man
Hulpverlener Joost Wagenaar-Kaan krijgt veel privacygevoelige informatie onder ogen. Hij helpt ouderen met belangrijke computerzaken. "Ik zou zo identiteitsfraude kunnen plegen. Ik heb zelfs weleens je creditcardgegevens onder ogen gehad, dan had ik dus je bankrekening leeg kunnen plukken", zegt de 26-jarige Wagenaar-Kaan tegen de 91-jarige Suzette de Hoog-Vogel.
Met de hulp van Joost wist Suzette na een lange zoektocht een huis te vinden. Nu geven ze samen de verhuizing door. Daarvoor heeft Joost de DigiD van Suzette nodig. "Ik heb die ooit eens aangemaakt. Maar wat mijn wachtwoord nou ook alweer was?", vraagt Suzette aan Joost. Samen gaan ze het boekje door waar Suzette al haar wachtwoorden heeft opgeschreven. "Creditcard, e-mail, zorgverzekering", noemt Joost op terwijl hij de bladzijden doorkijkt.
Het is een dilemma: digibeten moeten hun privacy soms opgeven om hulp te krijgen bij de vele digitale loketten. Steeds meer bedrijven en instanties maken daar gebruik van.
"Het spijt me mevrouw, maar we kunnen telefonisch niet voor u op een woning reageren. Dat kunt u alleen zelf online doen", zegt een telefoniste van WoningNet tegen de 83-jarige Lisa Akihary. Haar zoektocht naar een woning is een worsteling. Ook voor andere woningzoekenden is de hulp van woningcorporaties niet vanzelfsprekend. Nieuwsuur sprak met 100 woningcorporaties en minder dan de helft biedt actief hulp bij het inschrijven of reageren op woningen.
"Heeft u niemand in uw omgeving die u kan helpen?", vraagt de telefoniste van WoningNet aan Akihary. "Mijn zoon woont ver weg. Ik wil hem daar niet mee belasten." Als een buur of familielid geen soelaas kan bieden vinden mensen met een beetje geluk een externe hulpverlener of vrijwilligersorganisatie die ondersteuning kan bieden. Of ze lopen vast.
Dat hulp voor digibeten ontbreekt is een kwalijke zaak, volgens Anne Mieke Zwaneveld, gemeentelijke ombudsman in Rotterdam. "Ik vind dat iedere organisatie moet zorgen dat burgers gebruik kunnen maken van hun dienstverlening. Ook mensen die niet computervaardig zijn. En dat zouden zeker ook woningcorporaties moeten doen."
Akihary is voor het vinden van een woning nu aangewezen op de vrijwilligers van het Woningnetspreekuur van de Amsterdamse stichting !WOON. Elke vrijdag kunnen mensen zoals zij terecht in de openbare bibliotheek in Amsterdam Osdorp. Op de computers zoeken vrijwilligers samen met buurtbewoners naar sociale huurwoningen.
Het spreekuur is opgezet omdat de huurdersstichting veel vragen kreeg over het online reageren op woningen. Steeds meer mensen komen daar eigenhandig niet uit. De vrijwilligers van het spreekuur hebben veel persoonlijke gegevens nodig om de bezoekers te helpen in de zoektocht naar een woning: wachtwoorden om in te loggen, inkomensgegevens, bsn-nummers.
De tekst gaat verder onder deze video.
Het zijn niet alleen de hulpbehoevenden die worstelen met de privacy van dat soort gegevens. Jobcoach Els van Esch helpt werkzoekenden met het vinden van een nieuwe baan. Ze werkt met de website van overheidsinstantie UWV en om in te loggen heeft ze DigiD-gegevens nodig.
Van Esch voelt zich er ongemakkelijk bij. "Op het moment dat iemand zegt dat hij zijn DigiD-code bij mij in het mapje laat zitten, dan voel ik me niet prettig. Want dan ben ik ook verantwoordelijk voor de borging dat het niet gestolen wordt."
Ook ombudsman Zwaneveld uit Rotterdam vindt het zorgelijk. "Het gebeurt in de praktijk heel veel dat mensen hulp vragen aan vrijwilligers, buren en familie. Maar laten we wel zijn: aan de ene kant zegt de overheid dat je voorzichtig moet zijn met je DigiD en BSN. Aan de andere kant móét je soms aan andere mensen je DigiD en je BSN afgeven om een beroep te doen op de overheid. Je hele hebben en houden is via DigiD te bereiken en aan te passen, waaronder huur- en zorgtoeslagen."
Zwaneveld vindt dat de overheid hierin tekortschiet. Volgens haar moet iedereen een beroep kunnen doen op dienstverlening. "De overheid is er voor iedereen: arm, rijk, jong, oud, digitaal vaardig, niet digitaal vaardig. Deze mensen moeten gewoon geholpen worden."
