Leven van 50 tot 60 euro per week en hopen dat er niets misgaat. Mensen met problematische schulden leven onder grote stress. Angst voor deurwaarders, schrik voor aanmaningen en vrees voor alles wat er nog meer mis kan gaan. "Ik zat aan de grond en wilde niet meer leven", schetst Richard. Sinds een tijdje staat hij onder bewind van de Haagsche Aat van Rhijn. "Hij heeft gezorgd voor rust in mijn hoofd waardoor ik mij kon focussen op andere dingen, werken aan mijn herstel."
Naar schatting 1,4 miljoen Nederlandse huishoudens worstelen met problematische schulden. Een worsteling die maar niet lijkt te kunnen worden verlicht. De Tweede Kamer overlegt komende donderdag opnieuw over de brede schuldenaanpak van het kabinet Rutte III. Hoognodig, vindt de Nationale Ombudsman. "Door het invorderingsbeleid van de overheid komen mensen met schulden te vaak dieper in de financiële problemen', zo concludeerde hij dit weekeinde. 'De overheid moet schulden nu toch echt behoorlijk gaan invorderen. Daar is grote haast bij."
Ook de Raad voor de rechtspraak maakt zich druk. De Raad wil een speciale schuldenfunctionaris in het leven roepen zodat mensen die in een rechtbank moeten verschijnen vanwege hun schulden beter worden geholpen. Ook pleit de Raad ervoor om mensen met schulden gemakkelijker te helpen volgens de wet schuldsanering natuurlijke personen. Verder wil de Raad meer toezicht op de kwaliteit van bewindvoerders en schuldsaneerders.
"Mooie initiatieven, maar het blijft pleisters plakken", reageert lector Armoede Interventies van de Hogeschool van Amsterdam, Roeland van Geuns. Samen met zijn Utrechtse collega Nadja Jungmann inventariseerde hij op verzoek van de Tweede Kamer vorig jaar de knelpunten in de schuldhulpverlening. Dat leverde een waslijst aan hindernissen op.
De grootste problemen worden veroorzaakt door een ingewikkeld stelsel van toeslagen en inkomensvoorzieningen, het incassogedrag van schuldeisers, en de gebrekkige controle op bewindvoerders en schuldhulpverleners. Aan het kabinet donderdag de taak om te laten weten hoe, en hoe snel deze problemen zullen worden aangepakt.
'Tekort aan bewindvoerders'
Zo'n 240.000 Nederlanders staan inmiddels onder bewind. Dat kost gemeenten heel veel geld. Bewindvoerders worden betaald uit de pot bijzondere bijstand. Maar dat gaat niet van harte. Bewindvoerder Aat van Rhijn vindt die irritatie van de gemeenten onzin.
"Wij zijn er niet om de gemeenten op kosten te jagen, we zijn er voor cliënten die financiële problemen hebben", reageert bewindvoerder Aat van Rhijn. "De kosten voor bewind worden op een andere plek bespaard. Onze klanten hebben vaak allerlei hulpverleners over de vloer. Ik schat dat bij 60 procent van mijn klanten na een jaar die hulpverleners niet meer hoeven te komen. Dat scheelt een hoop geld. Maar ja, dat geld komt van het Rijk. Daar merken gemeentes niets van."
Van Rhijn ziet een groot te kort aan bewindvoerders. En dat maakt dat er ruimte is voor charlatans. Toch ziet hij niets in een register van goede en slechte bewindvoerders. "Net zoals je artsen moeilijk met elkaar kunt vergelijken, is het ook moeilijk om bewindvoerders te toetsen. Bewindvoering is zo complex en divers, dat het heel lastig is om heldere criteria af te spreken."
Hij denkt dat als er meer wordt samenwerkt met gemeenten, er minder mensen onder bewind kunnen komen te staan. Al ziet hij een grote groep Nederlanders die altijd financieel toezicht zal nodig hebben. "Driekwart van mijn klanten is licht verstandelijk gehandicapt. 'Die groep zal nooit in staat zijn om goed met geld om te gaan. Maar je kunt natuurlijk niet achter iedere voordeur controleren of mensen hun post openen."
