Hoe kon het zo misgaan bij het UWV? Dat wilde de Tweede Kamer vandaag weten van de hoogste baas van de uitkeringsinstantie. Tientallen miljoenen aan WW-uitkeringen zijn ten onrechte uitgekeerd aan Poolse werknemers die ondertussen in hun thuisland vakantie vierden of werkten.
De verontwaardiging was groot toen Nieuwsuur dat verhaal vorig jaar naar buiten bracht. De Kamer riep verantwoordelijk minister Wouter Koolmees direct op voor een debat. Vandaag was de uitkeringsinstantie zelf aan de beurt om tekst en uitleg te geven over de fraude.
UWV-voorman Fred Paling kreeg in een hoorzitting kritische vragen van Kamerleden. Bijvoorbeeld over het feit dat de fraude al tien jaar bekend was bij de instantie, maar dat er nu pas urgentie lijkt te zijn om het probleem aan te pakken.
Na afloop zei Paling daarover tegen Nieuwsuur: "We hebben diverse onderzoeken gedaan en er zijn ook maatregelen genomen en aanpassingen in werkprocessen gedaan. Maar achteraf constateer ik dat de prioriteit die we aan het thema hebben gegeven niet groot genoeg is geweest."
Binnenskamers gehouden
"Je zou kunnen zeggen dat hij het boetekleed aantrekt, hij geeft aan dat er te weinig prioriteit aan gegeven is. Daardoor is het ook niet bij de Kamer terecht gekomen. Maar hoe dat precies is gegaan, is niet helemaal duidelijk", zegt Siebe Sietsma, een van de journalisten binnen Nieuwsuur die de WW-fraude heeft onderzocht.
"Dat er dingen fout gaan dat is één, maar dat ze er niet van wisten, dat is waar de Kamerleden heel erg over vielen. Tien jaar lang heeft het UWV dit onderzocht en binnenskamers gehouden. Vandaag was dan ook het punt van de Kamerleden: waarom hebben jullie dit niet gewoon eerlijk aan ons verteld?"
Sietsma legt uit dat de UWV-topman in eerste instantie verantwoording moet afleggen aan de minister van Sociale Zaken. "Die heeft de afgelopen tien jaar wel wat informatie gekregen, maar het is niet helemaal duidelijk wat het ministerie precies wist. En die moet uiteindelijk de Kamer informeren."
We krijgen elk jaar duizenden meldingen binnen. Die worden allemaal in behandeling genomen en uitgezocht.
Uit eerder onderzoek van Nieuwsuur blijkt dat het UWV ook na waarschuwingen fraudeurs ongemoeid liet. Het UWV gaf tientallen WW-uitkeringen weg op adressen waar niet één werkloze woonde. Tot irritatie van de echte bewoners, die het UWV waarschuwden voor de fraude. Vaak tevergeefs.
Volgens Paling worden alle fraudesignalen onderzocht. "We krijgen elk jaar duizenden meldingen binnen. Die worden allemaal in behandeling genomen, uitgezocht en er worden maatregelen genomen. Als er in een uitzonderingssituatie iets mis is gegaan, dan betreur ik dat zeer. Maar dat is niet maatgevend voor hoe wij met meldingen omgaan."
Maar het UWV krijgt nog méér waarschuwingen: uitzendorganisaties trekken aan de bel over het feit dat arbeidsmigranten op grote schaal WW aanvragen én krijgen zonder dat ze zijn ontslagen. Controleert het UWV inmiddels of die mensen ook echt ontslagen zijn, vragen we aan Paling.
"De beoordeling of mensen verwijtbaar werkloos zijn is een standaard onderdeel van het beoordelingsmechanisme, dus daar wordt door een uitkeringsmedewerker naar gekeken", zegt de UWV-topman. "Als diegene twijfelt aan de reden van ontslag wordt er contact opgenomen met de aanvrager en als het nodig is met de werkgever."
Paling geeft aan dat er bij het UWV nog andere fraude-onderzoeken worden gedaan. "Omdat wij fraudebestrijding heel erg belangrijk vinden." Hij wil niet vertellen welke onderzoeken dat precies zijn. Dat vertelt hij wel aan de Tweede Kamer, maar alleen in een vertrouwelijke setting.
"Dat is bijzonder, want daarmee zet hij eigenlijk de burger en de pers op afstand", zegt Sietsma. "Je voelt dat het UWV met de imagoschade rond dit WW-debacle, dat niet nog een keer wil. Daarom delen ze het dus alleen in stilte met de Kamer. Terwijl geheimhouden juist het begin was van alle problemen rond de WW-fraude."
Volgens Sietsma is de kous met deze hoorzitting nog niet af. "Kamerleden gaan eind februari weer in debat met minister Koolmees. En de minister heeft gezegd dat hij voor de zomervakantie komt met een aantal uitslagen van onderzoeken die hij binnen het UWV heeft lopen naar wat er mis is gegaan rondom de WW-fraude."
Bekijk hieronder het volledige interview dat Nieuwsuur vandaag had met UWV-topman Fred Paling:
