Waardering voor Bush senior kwam pas later
De Republikein George H.W. Bush, die gisteravond overleed, was de president die Amerika leidde tijdens het einde van de Koude Oorlog, van 1989 tot 1993. Onder hem kwam er een eind aan de Sovjet-Unie en de Duitse deling, gebeurtenissen waar de VS terughoudend op reageerde. Zijn grootste succes was de overwinning in de Golfoorlog in 1991, waarin hij samen met een brede internationale coalitie de Iraakse dictator Saddam Hussein verjoeg uit Koeweit. Het was de eerste oorlog die live te volgen was op CNN.
Doordat de economie aan het eind van zijn presidentschap slecht draaide verloor hij in 1992 de verkiezingen van de Democraat Bill Clinton. Hij overleed nu op 94-jarige leeftijd, nadat hij al jaren ziek was geweest.
Bekwaam, maar saai
Voordat George Bush senior, de vader van de latere president Bush junior, in 1989 president van de VS werd, had hij een voorbeeldige carrière. Hij was achtereenvolgens oprichter van een succesvol oliebedrijf, Congreslid, hoogste Amerikaanse vertegenwoordiger bij de VN en hoogste gezant in China, baas van de CIA en vicepresident onder Ronald Reagan.
Niemand twijfelde aan zijn ijver en zijn bekwaamheid. Toch maakte hij nooit veel indruk. Hij was een matig spreker en het ontbrak hem aan bevlogenheid en samenhangende ideeën. Toen een vriend hem in de jaren 80 aanraadde eens na te denken over een eigen politiek programma, zou hij hebben gezucht: 'Oh, the vision thing'.
Bekijk hier een overzicht van Bush' presidentschap. Tip: zet je geluid aan.
Ook zijn presidentschap kenmerkte zich niet door meeslepende visies of grootse plannen. Hij was wel verstandig en pragmatisch. Daardoor was hij de geschikte man om het einde van de Koude Oorlog zonder grote ongelukken te laten verlopen. Ook verjoeg hij de Iraakse dictator Saddam Hussein uit Koeweit zonder het Midden-Oosten in een chaos te storten.
De operatie Desert Storm was een internationale operatie, waarvoor Bush zelfs de steun van de Sovjet-Unie kreeg, maar de Amerikanen leverden 400.000 van de 600.000 militairen die meevochten. Het werd het grootste Amerikaanse militaire succes na de Tweede Wereldoorlog en een enorme opsteker na het debacle in Vietnam.
Voor zijn herverkiezing was dat onvoldoende. De Amerikanen konden hem in 1992 maar matig waarderen. Slechts een derde vond hem een geslaagde president. Later kwam de waardering alsnog, toen Amerikanen genoeg hadden gekregen van zijn al te visierijke zoon George W.. In 2010 vond 60 procent dat de oude Bush het goed had gedaan.
George Herbert Walker Bush kwam uit een aristocratisch gezin. Hij werd in 1924 geboren als zoon van een bankiersdochter en een rijke zakenbankier, die later senator werd. Hoewel hij was toegelaten tot de prestigieuze Yale-universiteit, koos hij er na de aanval op Pearl Harbor in 1941 voor gevechtspiloot te worden. Met zijn achttien jaar was hij de jongste Amerikaanse vlieger.
Tijdens een aanval op een Japans eilandje werd zijn vliegtuig geraakt. Hoewel zijn motor in brand stond, wierp Bush zijn bommen af en raakte enkele doelen, voor zijn parachute te gebruiken. Hij moest urenlang op een opblaasvlot in vijandelijk gebied wachten op redding.
Olie en politiek
Nog in de oorlog trouwde hij met Barbara Pierce. Het werd een stabiel huwelijk dat 73 jaar duurde, en zes kinderen opleverde, onder wie George Bush junior, die president was van 2001 tot 2009. Na de oorlog studeerde hij economie, waarna hij naar Texas vertrok om zijn geluk te beproeven in de olie. Met succes: rond zijn veertigste was hij een rijk man.
In 1966 trad hij in de voetsporen van zijn vader toen hij voor de Republikeinse Partij werd gekozen in het Huis van Afgevaardigden. Maar in 1970 bleek al dat hij geen stemmenkanon was. Op advies van president Nixon stelde hij zich kandidaat voor de Senaat, maar hij verloor van zijn Democratische tegenstander.
Daarna maakte hij carrière door benoemingen. Nixon benoemde hem tot ambassadeur bij de VN, president Ford benoemde hem tot hoogste gezant in China en directeur van de CIA en president Reagan benoemde hem tot vicepresident.
Nadat Bush Reagan acht jaar trouw had gediend, was het zijn beurt om president te worden. Het presidentschap kon hem eigenlijk nauwelijks ontgaan. De economie groeide als een tierelier en ook in de wereldpolitiek zag het er voor Amerika zonnig uit.
Bush hoefde eigenlijk alleen meer van hetzelfde te beloven. Toch kreeg hij het moeilijk tegen de zwakke Democratische kandidaat Michael Dukakis.
Bush won met een smerige campagne. De Republikeinen schilderden Dukakis onophoudelijk af als een onvaderlandslievende zwakkeling. Dieptepunt waren tv-spotjes met een zwarte moordenaar uit de staat waar Dukakis gouverneur was. De moordenaar had tijdens een verlof twee vrouwen verkracht. De tv-spotjes wekten de indruk dat Dukakis als president zou laten gebeuren "waar iedere moeder bang voor is".
Presidentschap
Bush' presidentschap stond in het teken van de buitenlandse politiek. Na de val van de Berlijnse Muur verklaarden Bush en Sovjetleider Gorbatsjov gezamenlijk de Koude Oorlog voor beëindigd.
Ook maakten ze spectaculaire afspraken over nucleaire ontwapening en gaven ze bondskanselier Kohl groen licht voor de Duitse hereniging, daarmee de wantrouwige Europese leiders voor een voldongen feit stellend. En Bush verjoeg Saddam uit Koeweit. Het was zo'n succes dat 89 procent Bush op dat moment een goede president vond een ongekende score. Wel daalde de waardering snel doordat hij niet doorstootte naar Bagdad en Saddam liet zitten, die daardoor de kans kreeg opstanden van de sjiieten en de Koerden neer te slaan.
In de binnenlandse politiek had Bush last van de erfenis van Reagan, die een groot overheidstekort had achtergelaten. Met de Democratische meerderheid in het Congres maakte hij afspraken voor belastingverhogingen in ruil voor bezuinigingen. Verstandige compromispolitiek, maar in strijd met zijn verkiezingsbelofte dat er geen belastingverhogingen zouden komen. Op de Republikeinse Conventie had hij gezegd: 'Read my lips: no new taxes'. Dat hij die belofte brak, werd hem in de jaren daarna voortdurend nagedragen.
The economy, stupid
Bush had bovendien pech dat de economie in het verkiezingsjaar 1992 in een recessie raakte. Hij geloofde dat niets doen het verstandigst was, maar dat maakte op de kiezers een beroerde indruk.
Er verschenen verontrustende berichten over armoede in de VS, een gevolg van het Reaganbeleid, maar het werd Bush aangerekend. Ten slotte braken er dagenlange rassenrellen uit in Los Angeles nadat vier blanke agenten waren vrijgesproken van de mishandeling van een zwarte verkeersovertreder. Er vielen 44 doden en 2000 gewonden. Bush reageerde nauwelijks.
Bill Clinton peperde Bush tijdens de campagne voortdurend in: 'It's the economy stupid'. Bush verloor en werd daarna lang gezien als een tussenpaus tussen de charismatische Reagan en Clinton. Pas het optreden van zijn zoon liet zien dat dat nog niet zo onverdienstelijk was.
Parkinson
Bush was tot op hoge leeftijd topfit, maar in 2012 werd bekend dat hij leed aan de ziekte van Parkinson en zich voortbewoog in een rolstoel. Toch maakte hij op zijn 90e verjaardag nog een parachutesprong.
Later werd hij op het Witte Huis toegesproken door president Obama, die hem prees voor zijn inzet voor het vrijwilligerswerk. Volgens Obama was Amerika dankzij Bush een vriendelijker natie geworden.
De laatste jaren ging het niet goed met hem. Hij lag geregeld in het ziekenhuis, en in april ontviel hem zijn vrouw Barbara.
