Bouw windmolenpark op zee van start, met turbines hoger dan de Euromast

• Rob Koster

  Economieverslaggever

Komende maand strijkt het Deense energiebedrijf Ørsted neer in Vlissingen voor de bouw van de eerste van een serie grote windmolenparken voor de Nederlandse kust. Die parken moeten een einde maken aan de achterstand die Nederland heeft in de ontwikkeling van duurzame elektriciteit.

Zowel de omvang van het windpark als de windturbines worden - even - de grootste ter wereld. Die grootte is geen doel op zich, maar zorgt ervoor dat windenergie op zee steeds goedkoper wordt.

Prototypes

Het geluid is bijna nog indrukwekkender dan de grootte. Op de dijk van de havenstad Esbjerg in Denemarken staan twee prototypes van de windmolens waarvan er 94 voor de Zeeuwse kust worden gebouwd.

Het gaat om windturbines van 8 megawatt die hoger reiken dan de Euromast. Ieder rotorblad van 81 meter is langer dan de spanwijdte van een Airbus 380 verkeersvliegtuig. In 2020 moet het windpark stroom leveren aan een miljoen huishoudens in Nederland.

Het indrukwekkende gezoem van de windturbines zal op het strand in Zeeland niet te horen zijn -het windpark komt 23 kilometer voor de kust van Westkapelle te liggen - maar het is wel te zien. "Op een heldere dag zie je grote molens in de verte staan, op een mistige dag zie je helemaal niets, " aldus Steven Engels, directeur van Ørsted Nederland.

Anders dan windmolens op land leidt het windmolenpark op zee tot nu toe niet tot grote maatschappelijke discussie. De Zeeuwen zijn er volgens CDA-gedeputeerde Jo-Annes de Bat al aan gewend. "Al jaren lang zie je vanaf de kust van Westkapelle de Belgische parken liggen bij mooi weer, straks komen er nieuwe parken bij die op dezelfde afstand liggen. We hebben ook heel veel Duitse toeristen die in hun eigen land gewend zijn aan windmolenparken op zee."

Wel groeien de zorgen over de effecten van de windmolenparken op het leven in de zee en de visserij, nu de Noordzeelanden een kwart van de Noordzee willen volbouwen met windmolens. "Als die grote hoeveelheden echt gebouwd gaan worden, dan zal er veel meer aandacht moeten komen voor medegebruik van natuur en visserij. Er moet ook ingezet worden op manieren om stiller te gaan heien, de techniek hiervoor wordt ontwikkeld," zegt Engels.

We varen in Denemarken op zee tussen de windmolens van het windpark Nysted dat in 2004 werd opgeleverd en toen - tot 2007 - het grootste windpark op zee was. Tien jaar later zijn de windturbines al twee keer zo groot en het einde van de schaalvergroting is nog niet in zicht.

Het is de reden dat wind op zee steeds goedkoper wordt, zegt Engels. "Grotere molens en grotere parken zorgen voor kostenreductie. Je produceert meer elektriciteit met één molen, er zijn minder funderingen nodig, minder kabels en ook het onderhoud wordt goedkoper."

Nederland stond met bedrijven als Shell aan het begin van de ontwikkeling van windenergie, maar zag er eind vorige eeuw toch geen toekomst voor, mede vanwege de aanwezigheid van het Groningse gas.

Denemarken zag er ruim 25 jaar geleden wel wat in, vooral vanwege een gebrek aan eigen energiebronnen. De overheid gaf opdracht tot de aanleg van de eerste windmolenparken op zee, deskundigen van Shell verhuisden naar Kopenhagen en Deense bedrijven stortten zich op de techniek van windturbines.

Die bedrijven zijn inmiddels overgenomen en uitgebreid en hebben zich ontwikkeld tot de twee grootste windturbinebouwers ter wereld. Zowel MHI-Vestas als Siemens-Gamesa hebben grote fabrieken in Denemarken en hebben samen wereldwijd meer dan 50.000 mensen in dienst. De rotorbladen voor windturbines die het komende jaar voor de Zeeuwse kust verrijzen liggen nu in een aparte hal van de Siemens-Gamesa-fabriek in het Deense Aalborg.

Bekijk hieronder hoe dat eruitziet:

81 meter lang zijn de rotorbladen die er gemaakt worden en dat gebeurt nog deels met de hand. Tientallen mannen en vrouwen liggen, staan en zitten in de binnenkant van het blad en bedekken het met houten panelen. Het zijn de eerste 8-megawatt-turbines voor een windpark op zee en de bladen hebben een aantal eigenschappen die men nog niet met de concurrentie wil delen. De fabriek produceert zo'n zestig reusachtige rotorbladen per maand, draait zeven dagen per week, 24 uur per dag en geeft werk aan 1400 mensen.

Hoe groot de windmolens in de toekomst worden weet niemand, maar dat ze nog veel groter worden is zeker volgens de directeur van de fabriek, Henrik Hedegaard: "De sky is the limit, maar onze ontwerpers hebben wel te maken met een paar natuurwetten en ze puzzelen hoe de windturbines groter kunnen worden zonder dat het ten koste gaat van de kwaliteit of veiligheid."

Eiffeltoren

Er komen al windturbines van 9,5 en 10 megawatt in productie bij concurrent MHI Vestas en het Amerikaanse General Electric heeft een windturbine van 12 megawatt aangekondigd die de hoogte van de Eiffeltoren gaat benaderen.

De Siemens-Gamesa windturbines van de toekomst liggen twee uur rijden verderop op de tekentafel in de plaats Brande, waar ook de gondels, het motorhart van de turbine, worden gemaakt. "We maken bekend hoe dat uitpakt als ze klaar zijn,"zegt Hedegaard.

Op weg naar Brande zijn de gevolgen te zien van de schaalvergroting van de windturbines. Vrachtwagens trekken enorme rotorbladen over de Deense wegen en blokkeren tijdelijk de oprit naar de snelweg omdat de bocht centimeter voor centimeter genomen moet worden. Deense rotondes op het eiland Jutland hebben een speciale baan zodat de vrachtwagens met rotorbladen rechtdoor kunnen rijden.

De gondels worden nu nog gedeeltelijk midden op Jutland gemaakt maar de grootte heeft er voor gezorgd dat de productie voor een groot deel verplaatst is naar het Duitse Cuxhaven vanwaaruit ze direct de zee op kunnen. Ook de bladen worden te groot om nog over de weg te transporteren. Het geeft direct de beperkingen aan van de steeds groter wordende windturbines. Op een gegeven moment worden namelijk ook de bestaande installatieschepen te klein.