Schrijfster van 'The Handmaid's Tale': voorkom dat #MeToo een oneigenlijk wapen wordt

Het beeld is inmiddels iconisch: een groep vrouwen met witte kappen, gekleed in een rode mantel. Het is het protestsymbool van vrouwen die strijden tegen seksisme en onrecht. De outfit komt uit de alom geprezen tv-serie The Handmaid's Tale, die sinds vorig jaar op verschillende streamingdiensten is te zien is en die al acht Emmy's won.

De dramaserie wordt omarmd door iedereen die zich zorgen maakt over een wereld met een teveel aan testosteron, vooral van mannen in een machtige positie. En dat terwijl het boek waarop de serie is gebaseerd al meer dan dertig jaar oud is. Het verhaal schetst een dystopische wereld die vrouwen reduceert tot voortplantingsmachines.

Bescheiden

The Handmaid's Tale - in het Nederlands vertaald als 'Het verhaal van de dienstmaagd' - werd in 1985 geschreven door de Canadese schrijfster en vrouwenrechtenactivist Margaret Atwood, die vandaag in Amsterdam voor een volledig uitverkochte zaal met 1200 man publiek de Nexus-lezing 2018 hield.

"De outfit uit de serie is een perfect protestuniform", zegt de schrijfster. "Vrouwen die het dragen zeggen niks, veroorzaken geen overlast, zijn heel bescheiden. Niemand kan ze ervan beschuldigen dat ze aanstootgevend gekleed zijn. Het enige wat ze ermee zeggen is: 'we zijn getuige van repressieve wetten tegen vrouwen. We willen af van die wetten'."

In haar boek beschrijft Atwood hoe na een burgeroorlog een totalitair regime van christelijke fundamentalisten de macht grijpt in de Verenigde Staten. Het land verandert in een streng religieuze samenleving waarin het woord van God als leidraad dient voor elk aspect van het leven. Een mannelijke elite leidt het land, de voornaamste taak van de vrouwen is baren. Voor hedendaagse feministen is Atwood een visionair.

"In Europa geloofden ze mijn verhaal niet. Men wilde toen niet geloven dat de VS zoiets zouden doen. De VS stonden toen nog voor democratie, liberalisme, tolerantie, prachtige dingen. Maar dat was er toen al niet", zegt Atwoord, die haar verhaal omschrijft als social science fiction.

Ze zegt ook: "Denk niet het kan hier niet gebeuren, omdat alles overal kan gebeuren en al deze dingen ook al ergens zijn gebeurd. Dat was ook een regel die ik mezelf heb opgelegd toen ik het boek schreef: alles moet ook echt ergens gebeurd zijn."

Oneigenlijk wapen

Over de gevolgen van #MeToo is Atwood duidelijk. Ze vindt dat er balans en structuur nodig zijn om het belangrijke MeToo-proces in goed banen te leiden. "In Canada spreken we over after MeToo waarmee we een aantal problemen willen oplossen. Want in deze zeer belangrijke strijd is MeToo soms ook een wapen waar politieke motieven achter schuil gaan."

Beter onderzoek en goede begeleiding van slachtoffers moet voorkomen dat MeToo volgens Atwood vooral een "point and shoot" wordt. "Onafhankelijk onderzoek - en dus niet dat organisaties die te maken krijgen met een beschuldiging zichzelf moeten onderzoeken - bewijzen en serieuze hulp kunnen voorkomen dat MeToo als een oneigenlijk wapen wordt gebruikt."

Volgens de schrijfster, die deze maand 79 wordt, is haar boek nog steeds relevant en heeft het verhaal voor mensen inmiddels een heel andere betekenis gekregen met Donald Trump als Amerikaanse president.

"Ik ben zeker ook ongerust, maar waarschijnlijk minder bezorgd dan iemand van 23 jaar. Het is veel erger geweest weet je, mensen vergeten dat, maar in de VS in de jaren 30 was er een enorme fascistische beweging. Je kunt online bekijken dat er in die jaren een grote fascistische rally was in Madison Square Garden", zegt Atwood.

Politieke wil

Wat haar vooral verontrust is niet wat Trump allemaal zegt, maar wat hij nalaat te doen. "Wat uit zijn mond komt is veel en gevarieerd, je kunt het eigenlijk niet bijhouden, het is een parade van dubieuze verklaringen en onwaarheden. Maar het meest verontrustende is het ontbreken van elk beleid of politieke visie op milieugebied."

"Deze dingen lopen uit de hand voordat je het opmerkt. Wie had zes jaar geleden van de schadelijkheid van plastic rietjes gehoord? Er is nu zoveel plastic dat het in ons weefsel gaat zitten. Veel mensen willen er iets aan doen en willen dat veranderen, veel technologieën zijn nu al beschikbaar, maar het is vooral een kwestie van politieke wil."