Democraten veroveren Huis, maar Republikeinen vergroten meerderheid in Senaat
De Democratische Partij heeft bij de verkiezingen in de VS het Huis van Afgevaardigden, vergelijkbaar met de Tweede Kamer in Nederland, in handen gekregen. De partij neemt de meerderheid over van de Republikeinen. Maar aan de andere kant boeken de Republikeinen een belangrijk succes door hun meerderheid in de Senaat uit te bouwen.
Nancy Pelosi, de leider van de Democraten in het Huis, zegt te willen samenwerken met de Republikeinen nu haar partij op het punt staat daar de macht over te nemen. "We zullen zoeken naar gemeenschappelijke belangen, maar ook onze standpunten verdedigen waar nodig", zei ze tijdens een campagnebijeenkomst. "We hebben genoeg van de verdeeldheid." Ze beloofde daarnaast de invloed van lobbygroepen tegen te gaan.
President Trump heeft Pelosi gebeld om haar te feliciteren en aan te bieden samen te werken met de Democraten. "Hij moet ook wel", legt correspondent Arjen van der Horst uit in het NOS Radio 1 Journaal. "De Democraten hebben nu veel macht gekregen. Ze gaan over de begroting, kunnen wetsvoorstellen tegenhouden, kunnen allerlei onderzoeken naar deze regering beginnen. Vandaar dat Trump nu de hand reikt."
Bekijk hier de speech van Nancy Pelosi, de leider van de Democraten in het Huis van Afgevaardigden:
De Republikeinse senator en oud-presidentskandidaat Ted Cruz won in Texas op het nippertje van de Democraat Beto O'Rourke. In de peilingen had Cruz een ruime voorsprong, maar in de tussenstand lag O'Rourke lang op kop, wat opvallend is voor de doorgaans conservatieve staat. "Zoiets hebben we nog nooit gezien in Texas", erkende Cruz ook zelf.
Texas is normaal gesproken een Republikeinse staat. Dit keer was het verschil tussen de Republikeinse en de Democratische kandidaat opvallend klein. "Dat is zelden zo geweest", zegt Van der Horst. "Dat heeft deels te maken met O'Rourke, een hele charismatische Democraat." O'Rourke werd het gezicht van links-Amerika en harkte tientallen miljoenen dollars binnen voor zijn campagne.
Maar het heeft er volgens Van der Horst ook mee te maken dat Texas snel aan het veranderen is. "Het wordt steeds meer een latinostaat. Bijna 4 op de 10 Texanen zijn latino, een groep die overwegend Democratisch stemt. Dat zagen we twee jaar geleden ook al, dat de verschillen tussen Democraten en Republikeinen steeds kleiner worden. Dat zal de komende jaren alleen maar groeien."
Gouverneursverkiezingen
De Republikeinen zijn ook opgelucht over de winst van Ron DeSantis in Florida. Hij wordt gouverneur ten koste van de progressieve Democraat Andrew Gillum. Florida is een cruciale swing state en de winst van DeSantis is een steun in de rug voor president Trump bij de campagne voor zijn herverkiezing in 2020.
Overigens lijken de Republikeinen wel posten te moeten inleveren. Nu zijn 33 van de 50 gouverneurs Republikeins. Maar de Democraten wisten in zeven staten te winnen: Kansas, Illinois, Michigan, Maine, Nevada, New Mexico en Wisconsin.
In Wisconsin neemt Democraat Tony Evers het gouverneurschap na acht jaar over van de Republikein Scott Walker. De overwinning van Evers kan een steun in de rug zijn voor de Democraten, die de staat bij de presidentsverkiezingen van twee jaar geleden verloren aan president Trump.
Senatoren
Bij de Senaatsverkiezingen moeten de Democraten twee zetels inleveren. In de staten Indiana, Missouri en North Dakota nemen de Republikeinen Senaatszetels over van de Democraten. In Nevada nemen de Democraten juist een Senaatszetel over.
De verkiezingen betekenen verder de terugkeer in de politiek van oud-presidentskandidaat Mitt Romney. De Republikein wordt senator van Utah. Hij was eerder gouverneur in Massachusetts. De Democraten hielden hun zetels in Ohio, Pennsylvania, Michigan en Wisconsin vast. Twee jaar geleden wist president Trump die staten met een minimaal verschil voor zich te winnen.
In West Virginia werd de Democratische senator Joe Manchin herkozen. President Trump kreeg daar twee jaar geleden nog meer dan 68 procent van de stemmen, bij de presidentsverkiezingen.
De strijd is nog niet in alle staten beslist. In Arizona, Florida en Montana is het verschil tussen de Senaatskandidaten dusdanig klein dat een uitslag op zich laat wachten. Dat geldt ook voor de verkiezing voor gouverneurs in Alaska, Connecticut en Georgia.
President Trump volgde de uitslagenavond vanuit het Witte Huis, met vrienden en familie. Stemmen hoefden de president en zijn vrouw Melania niet meer: dat deden ze al eerder voor hun thuisstaat New York. Trump heeft de afgelopen zes dagen elf campagnebijeenkomsten in acht staten bezocht.
Op verkiezingsdag deed hij het rustig aan, ook op Twitter: de president twitterde alleen nog wat laatste steunbetuigingen en oproepen om te gaan stemmen. Wel liet hij tegen 05.30 uur Nederlandse tijd al weten de verkiezingen als "een enorm succes" te zien.
Twee Democratische hoofdrolspelers uit de laatste presidentsverkiezingen zijn zonder problemen herkozen: oud-vicepresidentskandidaat Tim Kaine behoudt zijn zetel voor Virginia, net als de luis in de pels van Hillary Clinton in 2016, Bernie Sanders.
De voor Amerikaanse begrippen zeer linkse Sanders, senator voor Vermont, is onafhankelijk, maar hij wordt doorgaans bij de Democraten gerekend.
Veel kiezers zagen de stembusgang als een referendum over Trump, iets waar hij zelf aan heeft bijgedragen door zeer actief campagne te voeren. In gesprekken van persbureau AP met ruim 110.000 kiezers door het hele land, gaf een ruime meerderheid van 64 procent aan dat ze Trumps beleid hebben meegewogen.
Vooral gezondheidszorg en immigratie stonden hoog op de agenda: respectievelijk 26 en 23 procent van de ondervraagden noemde die thema's het belangrijkste. Een meerderheid van de kiezers meent dat het de verkeerde kant op gaat met het land, maar twee derde vindt dat het met de economie goed gaat.
