Van Gorkom zegt wedstrijdfiets vaarwel, maar blijft lachen

Tot 9 januari 2018 lachte het leven Jelle van Gorkom toe. De 27-jarige Achterhoeker was een van de beste BMX'ers ter wereld, had olympisch zilver gewonnen op de Spelen van Rio en bereidde zich met zijn vriendin al langzaam voor op 'huisje, boompje, beestje'.

En toen kwam die bewuste dinsdagochtend. Van Gorkom trok naar Papendal voor een trainingsrondje op de BMX-baan. Het zouden zijn laatste meters als topsporter worden.

"Het is één grote waas", zegt hij ruim negen maanden later. "Vanaf het moment van de valpartij tot zes weken later, weet ik niks. Zes weken ben ik gewoon kwijt."

Van Gorkom praat voor het eerst open over wat hem overkomen is. Wat hij zelf nog weet van zijn botsing met de veiligheidsketting die over de baan was gespannen ("niets") en hoe het nu met hem gaat ("naar omstandigheden goed").

'Revalideren is pas topsport'

Sinds juni is hij thuis. Daar revalideert hij. Het proces blijkt zwaar. "Revalideren is topsport. Meer dan ik gewend was."

Hij post geregeld iets op zijn social media. De eerste stapjes, voorzichtig de trap op en af. De eerste pedaalomwentelingen op de hometrainer. Hij kan inmiddels weer zelfstandig lopen, als de afstand niet te groot is. Slechts af en toe heeft hij nog een kruk nodig.

Maar wat opvalt: hij lacht. Onophoudelijk. Waar het leven hem eerst toelachte, lacht hij nu het leven toe.

Dat verbaast ook bondscoach Bas de Bever, een vriend van Van Gorkom. "Ik heb hem in het verleden wel eens chagrijnig gezien. Liep-ie te vloeken als dingen niet lukten. Liep-ie de kantjes er soms vanaf. Sinds het ongeval heb ik nog geen dag meegemaakt dat hij zegt: 'Het is kut, het gaat niet.' Het is altijd positief."

Tegelijkertijd is hij serieus over zijn toekomst. Zijn belangrijkste doel: terugkeren naar het normale leven. "Daar moet alles voor wijken. En daar gáát ook alles voor wijken", zegt Van Gorkom vastberaden.

Nog even terug naar begin dit jaar. De botsing met de ketting en de val die daarop volgde, bleek zo ernstig dat artsen hem in de eerste dagen voor de zekerheid in een kunstmatige coma hielden. Het medische rapport die eerste dagen was heftig: meerdere organen beschadigd, een scheurtje in zijn schedel, mogelijk hersenletsel, en breuken in zijn gezicht.

Ontwaken

Toen hij niet direct uit zijn coma ontwaakte, namen de zorgen toe. Zou hij überhaupt ontwaken? Het woord 'kasplantje' werd al in de mond genomen. Eenmaal ontwaakt, twee weken later, kon hij niet praten, niet lopen en keek hij verward uit zijn ogen.

De Bever week al die tijd niet van zijn bed. Overmand met schuldgevoelens, beleefde hij slapeloze nachten. "Ik denk dat ik de eerste drie weken geen oog heb dichtgedaan."

'Zo dadelijk wordt hij wakker. En dan?'

Had hij het kunnen voorkomen? Had hij de ketting niet weg moeten halen? "Er is geen seconde dat je daar niet mee bezig bent, op wat voor manier dan ook. Je voelt ergens toch een soort van verantwoording. Er ligt daar niet alleen een sporter van je in bed, maar ook een maat van je. Constant denk je: zo dadelijk wordt-ie wakker. En dan? Hoe moeten we dit uitleggen?"

Een week nadat hij weer kon praten, stelde Van Gorkom de vraag: wat is er gebeurd? Hij wilde het tot in detail weten. Zijn vader vertelde het hem, daarna ook De Bever. Vervolgens moest hij het verwerken. "Dat waren rare dagen." Maar hij concludeerde: er valt niemand iets te verwijten. Hij betreurt slechts dit: "Het liefste had ik het op film gehad."

Want Van Gorkom is wel eens vaker zwaar gevallen, maar daarbij had hij later als troost altijd nog de beelden om terug te kijken wat er was gebeurd. "Terugkijken en leren. En het de volgende keer beter doen."

Vijf tientjes afrekenen

Die mindset, die topsportmentaliteit, gebruikt Van Gorkom nu in zijn revalidatieproces. "Hij weet niet beter dan in zo'n stramien te leven. Zo benadert hij zijn revalidatie ook."

"Als er om half negen een afspraak gepland stond op Klimmendaal (het revalidatiecentrum, red.) voor een of andere therapie en om dertig seconden over half negen was er nog geen zuster op de zaal, pakte hij de telefoon. 'Hallo! Waar blijven we?' Wij hadden vroeger samen de afspraak: te laat is vijf tientjes afrekenen. Hij zou het bijna tegen die zuster zeggen: hé, vijf tientjes afrekenen!"

"Dat blijft de topsporter in die jongen. Dat heeft hem ook enorm geholpen in zijn revalidatie. Een hoop medici hebben nu toch zoiets van: dat hebben we anders ingeschat. Volgens de normen die we hebben als het om breintrauma gaat, loopt Van Gorkom daar wel iets in voor, qua revalidatie. Op sommige vlakken."

Leven zonder topsport

Hoewel hij niet meer zal terugkeren in wedstrijdverband, is Van Gorkom nooit ver van de BMX-baan verwijderd. Hij kwam al een keer kijken. En hij heeft steun aan vrienden als BMX-topper Niek Kimmann en De Bever. "Ik wil actief zijn in mijn eigen wereld, de sportwereld. En ik zal betrokken blijven bij deze ploeg. Dat hoop ik althans."

Vragend kijkt hij opzij naar de bondscoach. "Ja, wat ons betreft blijft hij erbij. Hij moet een leven krijgen zonder topsport. Ook daarin hebben wij een rol. Zo voelt dat."