Rijbewijs ongeldig en toch blijven rijden: hoe kan dat?
Duizenden Nederlanders van wie het rijbewijs ongeldig is verklaard, hebben het roze pasje nog steeds op zak. De afgelopen twee jaar is dat bij meer dan 5000 mensen vastgesteld, blijkt uit cijfers die de NOS heeft opgevraagd bij het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen. De vraag is: hoe kan dat?
Als je rijbewijs ongeldig wordt verklaard, moet je dat zelf opsturen naar het CBR. Het CBR heeft niet de bevoegdheid om ongeldige rijbewijzen op te eisen, zegt een woordvoerder. "We zijn nu eenmaal geen opsporingsinstantie."
Voordat een rijbewijs ongeldig wordt verklaard, krijg je twee brieven van het CBR: een 'normale' brief en een aangetekende. Maar of je je rijbewijs daarna inderdaad opstuurt, wordt niet gecontroleerd. Als je het houdt en toch gaat rijden, ben je overigens wel strafbaar.
Wat gebeurt er dan wél?
Het CBR zet in het rijbewijzenregister dat je rijbewijs ongeldig is. Ook laat de organisatie iedere week aan de politie weten welke rijbewijzen ze ongeldig heeft verklaard.
Daarna houdt de bemoeienis van het CBR op en is het aan de politie, zegt advocaat Joris van 't Hoff. Hij is gespecialiseerd in verkeersstrafrecht en CBR-zaken. "Dat er een aantekening in het register staat, maakt de pakkans wel groter."
Hoe vaak 'pakt' de politie mensen zonder geldig rijbewijs?
Het CBR wijst erop dat niet iedereen die zijn ongeldige rijbewijs nog in bezit heeft ook daadwerkelijk in de auto stapt. Cijfers van de politie laten zien dat dit toch nog wel vaak gebeurt. De afgelopen drie jaar hield de politie jaarlijks bijna 3000 mensen staande met een ongeldig rijbewijs, zo'n acht per dag. Zij zijn strafbaar: ze riskeren een maximale gevangenisstraf van drie maanden en een geldboete tot maar liefst 8300 euro.
"Maar", zegt een woordvoerder van de politie, "in de praktijk kán iemand later - helaas - gewoon weer in de auto stappen." Dat verklaart nieuwsberichten over automobilisten die meermalen met een ongeldig rijbewijs worden betrapt, zoals eerder deze week in Tilburg. De automobilist blijft dan strafbaar voor het delict 'rijden zonder geldig rijbewijs'.
Wanneer wordt je rijbewijs eigenlijk ongeldig verklaard?
Dat gebeurt als uit onderzoek blijkt dat je niet in staat bent om veilig auto te rijden. Als de politie zo'n vermoeden heeft, bijvoorbeeld als je slingerend over de weg gaat of geen rekening houdt met andere weggebruikers, wordt dat gemeld aan het CBR.
Het CBR start dan een rijvaardigheids- of rijgeschiktheidsonderzoek, waarin deskundigen beoordelen of je nog veilig kunt rijden. Wie bijvoorbeeld tekenen van dementie vertoont, wordt onderzocht door een neuroloog. En om te onderzoeken of iemand een alcoholprobleem heeft, kan het CBR een psycholoog inzetten.
Je rijbewijs kan ook nog van rechtswege (automatisch) ongeldig worden verklaard, legt advocaat Joris van 't Hoff uit. Bijvoorbeeld als je binnen vijf jaar twee keer wordt aangehouden met te veel alcohol op of als je een alcoholonderzoek (blaastest of bloedtest) weigert.
Waarom neemt de politie je rijbewijs niet meteen in?
De politie mag je rijbewijs direct vorderen als je rijdt met 2,5 keer zoveel alcohol in je bloed als wettelijk is toegestaan, een promillage van 1,3. Bij een lager alcoholpromillage mag de politie je rijbewijs niet meteen innemen.
Wel meldt de politie zo'n overtreding bij het CBR. Die legt je dan een educatief programma op over de risico's van alcohol in het verkeer. Die moet je volgen, anders wordt je rijbewijs alsnog ongeldig verklaard.
