André Kuipers na mislukte lancering: 'Je adrenaline gaat wel even omhoog'

• Eline de Zeeuw

  redacteur Buitenland

Krap twee bij twee meter groot, de buitenkant zwartgeblakerd door de hitte van de dampkring. Astronaut André Kuipers staat voor de capsule waar hij zeven jaar terug zelf zijn reis naar de ruimte mee maakte. Als je hem ernaast ziet staan, vraag je je af hoe hij hier met nog twee andere mannen - in ruimtepak - in paste.

"Het is uitermate krap. Alsof je met z'n drieën opgevouwen voorin een kleine auto zit", vertelt hij lachend in de Space Expo in Noordwijk. "Het is oncomfortabel, maar toch veilig."

Die veiligheid werd vanochtend opnieuw getest. Na een mislukte raketlancering maakten twee astronauten een harde noodlanding in een soortgelijk capsule. Wat zes maanden in ruimtestation ISS had moeten worden, eindigde voor de Amerikaan Nick Hague en Rus Aleksej Ovtsjinin na 123 seconden op de steppe van Kazachstan.

"Kijk, je ziet ze hier hard heen en weer schudden", wijst Kuipers naar beelden van het moment dat het misgaat. "Zo gaat dat normaal niet. Maar we weten nu wel: ook als het een keer misgaat, komt de bemanning er hooguit met een benauwdheid van af."

Centrifuge met rode lampjes

Na de lancering om 10.40 uur komt de Sojoez-raket al snel in de problemen, waarna de capsule waarin de ruimtevaarders zitten wordt losgekoppeld. Die komt daarna in een zogenaamde ballistische val terecht.

"Dat betekent dat het ruimteschip heel snel gaat draaien om stabiel te blijven. Maar als gevolg daarvan valt het veel steiler terug de dampkring in", legt Kuipers uit. "De astronauten krijgen dan meer G-krachten te verwerken."

Bekijk hier de beelden van de mislukte lancering:

De geboren Amsterdammer is inmiddels in een van de simulators van de Space Expo gaan liggen, waarin de landing en de lancering van een raket wordt nagebootst. "Je wordt dan flink in je stoel gedrukt, en als in een centrifuge rondgeslingerd", legt hij uit. "Met krachten van tot acht keer je lichaamsgewicht."

Ondertussen flikkeren de rode lampjes op het panel voor de astronauten. "Die heb je tijdens je drie jaar lange opleiding voortdurend zien knipperen, maar tijdens de lancering hoop je ze vooral niet te zien", zegt Kuipers. "Je kunt je dan wel voorstellen dat je adrenaline dan wel even omhooggaat."

Is het ook reden voor paniek? "Nee, dat denk ik niet. De training bestaat voor 80 procent uit het voorbereiden op noodgevallen en problemen oplossen." Dat kan het fiksen van kortsluiting zijn, blussen van brandjes of voorbereidingen op een noodlanding als deze.

De twee astronauten, Hague en Ovtsjinin, stonden flink wat eerder dan gepland weer met beide voeten op aarde. "Als ruimtevaarder moet je een frustratie-garantie hebben, zoveel is zeker", lacht Kuipers. "Deze twee zullen absoluut teleurgesteld zijn. Maar goed: je bent als astronaut altijd bang dat een missie niet doorgaat. En soms is het andersom, dan word je als reserve opeens opgeroepen. Deze Amerikaan en Rus gaan een volgende keer gewoon weer mee."

Langer in de ruimte

Dat kan nog wel even duren. Een nieuwe lancering is pas mogelijk wanneer duidelijk is wat er misging met de Sojoez-raket. Die werd al bijna 1700 keer de ruimte ingestuurd, vrijwel altijd zonder problemen. In 1983 ging het voor het laatst mis, maar dat was nog vóór de raket vertrok.

De problemen bij de lancering van vanochtend waren dan ook een flinke tegenslag. "De raket werd gezien als uitermate betrouwbaar", zegt Kuipers. "Bovendien is er geen andere manier om bij het ruimtestation ISS te komen."

En dat heeft ook gevolgen in de ruimte. De huidige bemanning van het ISS-ruimtestation, die de Hague en Ovtsjinin zouden afwisselen, moet noodgedwongen langer blijven. "Gelukkig houden ze dat wel even vol", zegt Kuipers. "Er kunnen als het nodig is vrachtschepen met voedselvoorraden naar ISS worden gebracht, dus de mannen zijn nog voor maanden voorzien."

Ook daar zijn astronauten op voorbereid. "Ik zelf zou ook voor vijf maanden naar de ruimte gaan, maar bleef uiteindelijk zes weken langer", blikt Kuipers terug op zijn reis voor Europese ruimtevaartorganisatie ESA naar ruimtestation ISS.

Toch is het lanceren van een volgende raket waarschijnlijk geen kwestie van weken. "Nee, dit duurt meestal maanden. In het ergste geval moet de huidige bemanning worden teruggehaald, maar ik hoop niet dat dat nodig is."