Animo voor gezamenlijke stakingsactie ambtenaren, maar heeft het zin?
Lerarenactiegroep PO in Actie wil de handen ineen slaan binnen de publieke sector. Het idee is dat leraren, agenten, militairen en verpleegkundigen op 2 oktober gezamenlijk actievoeren en zo de druk vergroten op het kabinet om de portemonnee te trekken. Is deze samenwerking mogelijk en heeft het wel zin?
Uit een rondgang van de NOS blijkt dat er in ieder geval animo is voor een collectieve actiedag. Actiegroepen als Malieveld 2.0 van politie-agenten en Zorg in Actie sluiten zich graag aan bij het initiatief van de leerkrachten.
'Wantrouwen'
Die actiegroepen nemen nu het voortouw voor de gezamenlijke actie in oktober. "Er zijn veel bezuinigingen en ontslagen geweest de afgelopen jaren. Veel mensen hebben het gevoel dat de vakbonden weinig effectief zijn geweest om dit tegen te gaan. Er is dus veel wantrouwen richting de vakbond", zegt Marijke Volgers van Zorg in Actie.
Toch ziet ook vakbond FNV veel nut in deze samenwerking. De vakbond wil de komende tijd met PO in Actie om de tafel om te kijken hoe die samenwerking vorm kan krijgen.
Niet alle vakbonden lopen warm voor een actie. Defensievakbond VBM weet niet zeker of hun leden zich aansluiten. "Als wij worden gevraagd mee te doen dan zullen wij dat voorleggen aan onze leden. Maar over het algemeen zijn militairen niet snel bereid om actie te voeren", zegt Jean Debie, voorzitter van VBM.
'Te veel bezuinigd'
De vakbonden en actiegroepen van defensie-, onderwijs-, zorg- en politiepersoneel zijn het over één ding eens: er is de afgelopen dertig jaar te veel bezuinigd op de publieke sector. "Het is hoog tijd dat de overheid weer investeert in het eigen personeel want de publieke sector is gewoon niet meer aantrekkelijk. Je kunt in de vrije sector veel meer verdienen", zegt Annemarie Snels, voorzitter van defensievakbond AFMP.
Ondanks de aanwezigheid van spanningen tussen de actiegroepen enerzijds en de klassieke vakbonden anderzijds, lijkt er wel draagvlak voor een collectieve actie. Maar leidt samen actievoeren automatisch tot succes?
Op beelden uit 1983 zie je goed welke gevolgen de gezamenlijke stakingen hadden:
1983: vuilnis op de stoep
De geschiedenis biedt niet veel hoop voor een geslaagde actie. "De oproep is redelijk uniek", zegt vakbondshistoricus Sjaak van der Velden van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis. Tot 1980 waren ambtenarenstakingen zelfs verboden.
Toch kwamen ook in de jaren daarna gezamenlijke stakingen van ambtenaren uit verschillende overheidssectoren nauwelijks voor. Van der Velden: "In 1983 was er een grote ambtenarenstaking als reactie op een voorgenomen loondaling van 3,5 procent voor al het overheidspersoneel." Vanwege bezuinigingen moesten alle ambtenaren inleveren.
In de herfst van dat jaar legden de ambtenarenvakbonden gezamenlijk wekenlang het werk neer. De post werd niet meer bezorgd en het vuilnis op de stoepen hoopte op. "Maar je kan niet zeggen dat het eindresultaat van die stakingen om te juichen was", zegt Van der Velden.
Toenmalig premier Lubbers verlaagde op eigen houtje de loondaling naar 3 procent, maar de stakingen hielden aan. Pas na tussenkomst van de rechter eindigde de staking na tien weken. De ambtenaren moesten genoegen nemen met de loondaling van Lubbers.
"Het probleem was dat de stakers te maken hadden met een taaie tegenstander: de overheid. Die kan financieel wel wat lijden. Terwijl een bedrijf om commerciële redenen niet drie maanden kan stilliggen", zegt Van der Velden. Diezelfde taaie opponent staat nu weer tegenover de ambtenaren.