Tien jaar na de crisis: 'Op toezicht moet je niet beknibbelen'
De boete van 775 miljoen euro die ING deze week kreeg vanwege het faciliteren van witwassen maakt duidelijk dat banken er nog niet zijn. Op toezicht en controle moet je niet beknibbelen, zegt oud-bankpresident Nout Wellink in een debat in Den Haag over tien jaar bankencrisis. "In 1952 besloten we minder geld voor dijken uit te geven en in 1953 hadden we de watersnoodramp."
Volgens oud-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem toont de ING-boete aan dat er meer centraal Europees toezicht op banken nodig is. En de top van de bank moet anders denken. "Als de top uitstraalt, en dat is echt een cultuurfenomeen in de banken, dat controle en toezicht te duur zijn en zwaar overdreven en bureaucratisch en onnodig, dan werkt dat door in de hele organisatie."
Het is tien jaar geleden dat de financiële crisis losbarstte en Nederland in de grootste recessie belandde sinds de jaren 30. De debaters vinden het geen jubileum. Want omvallende banken en verdubbeling van werklozen, zoiets vier je niet. Je wilt ervan leren. En voorkomen dat het opnieuw gebeurt.
Immoreel
Financieel econoom Henriëtte Prast wijst nog op iets anders: we waren in die tijd veel te naïef. In Nederland kwamen banken niet in problemen. In het wilde westen van Amerika wel, maar hier niet. "Als je denkt dat iets niet kan gebeuren dan besteed je er ook niet veel aandacht aan."
Is het ook een immorele kwestie geweest? Ging winst voor alles en dus over grenzen, in het kader van het randje opzoeken? Volgens Dijsselbloem lijden we daar allemaal aan. "Je mag geld verdienen met geld maar we hebben de heel sterke neiging om risico's te relativeren en weg te denken. Je kunt inzoomen op het toezicht, maar het was een grote boom en iedereen zag gouden bergen."
De risico's op een nieuwe crisis zijn er nog steeds, ondanks alles wat bedacht is aan buffers, regels, toezicht en een bankenunie om belastingbetalers niet meer te laten opdraaien voor een financiële crisis.
Wellink ziet drie risicohaarden. Zo is daar de doorgaande globalisering, zodat de problemen over je grenzen heen spoelen. Verder zijn minder en soepelere regels een risico, net als financieel-technische grootmachten in China en de VS zoals Tencent, Alibaba, Google en de duizenden fintech-bedrijven. "Het zijn schaduwbanken die zich onttrekken aan elk toezicht."
