De US Open-tragedie waar Edberg nog steeds niet over wil praten
"Hallo, dit is Stefan Edberg. Laat een bericht achter na de pieptoon." Helaas, meerdere telefoontjes en WhatsApp-berichten naar de Zweedse tennislegende met het verzoek om hem te interviewen over de US Open van 1983 blijven onbeantwoord.
En zo blijft het gissen naar de gevoelens van Edberg bij een tragedie die hij als jeugdspeler meemaakte bij de US Open en waar hij tot op de dag van vandaag nooit over heeft willen praten.
Tragisch en onbekend verhaal
Het is een tragisch en relatief onbekend verhaal in de tenniswereld. Edberg leidt in 1983 als 17-jarige jongen met een harde service het overlijden van de 61-jarige Amerikaanse lijnrechter Dick Wertheim in.
Edberg raakt de man in zijn lies. Die wil de bal net ontwijken en valt van zijn stoel, met zijn hoofd op de harde cementbaan van Flushing Meadows. Hij breekt daarbij zijn schedel en blijft bewusteloos liggen.
Er snelt direct een medisch team toe en Wertheim wordt overgebracht naar het ziekenhuis. De wedstrijd ligt tientallen minuten stil. Al die tijd zitten Edberg en zijn tegenstander Patrick McEnroe - inderdaad, de broer van John - zichtbaar aangeslagen op hun stoel.
Bij Edberg stromen er tranen over zijn wangen. Gedurende zijn carrière toont hij verder nooit emoties. Heeft dat met die ene dag in 1983 te maken? En dat hij nooit hard serveerde, komt dat daar ook door? We zullen het waarschijnlijk nooit weten.
Ook McEnroe reageert niet
McEnroe's kant van het verhaal is ook onbekend. Hij reageert evenmin op een interviewverzoek. De Amerikaan en Edberg spelen hun wedstrijd in 1983 uit, maar het is een parodie op tennis. Ze zijn er niet bij met hun hoofd.
Niemand wist het. Als zoiets vandaag zou gebeuren, zou er een soort atoombom ontploffen bij de US Open.
Edberg wint de halve finale met 7-6 in de derde set en pakt daarna de titel. Niet verrassend, dat deed hij dat jaar ook al bij de Australian Open, Roland Garros en Wimbledon. De Zweed, 52 jaar inmiddels, is nog steeds de enige speler die alle grandslamjuniorentitels van een kalenderjaar op zak heeft.
Tijdens de prijsuitreiking is Edberg helemaal niet bezig met die unieke prestatie. Hij denkt aan het ziekenhuis. Daar overlijdt Dick Wertheim op 15 september 1983, vijf dagen na de onheilspellende service van Edberg.
Gek genoeg brengt het incident met de Amerikaanse lijnrechter weinig teweeg in de tenniswereld en is er - buiten wat hierboven staat - niet veel meer over bekend. "Er waren toen geen sociale media, niemand wist het. Als zoiets vandaag de dag zou gebeuren, zou er een soort atoombom ontploffen bij de US Open."
Aan het woord is Marcella Mesker. De commentator van de NOS is in 1983 de enige Nederlander in het enkelspel van de US Open. "Ik logeerde toen bij mijn manager in New York en hij vertelde het me. Het was echt van: huh? En daarna was het weer voorbij."
Edberg zonderde zich af
Ze kent Edberg best goed, want haar Zweedse man Martin Bohm heeft hem gecoacht tijdens de Olympische Spelen van 1984. Het verbaast Mesker niet dat Edberg niet wil praten over hoe het incident hem heeft beïnvloed. Dat deed hij met haar man ook nooit.
"Dat komt waarschijnlijk ook door Tony Pickard, destijds een van de vaste coaches van Edberg", zegt ze. "Die twee waren erg op zichzelf. Ze zonderden zich ook af van de andere Zweden. Pickard zei bij alles: zeg nooit wat tegen de pers."
Dan maar een belletje naar Ben Rothenberg, de gezaghebbende Amerikaanse tennisjournalist van de New York Times. In hoeverre is het incident nog een thema in New York? Ligt er bijvoorbeeld een gedenksteen op de plek waar Wertheim gevallen is?
"Oh, dat weet ik echt niet. Ik ken het verhaal eigenlijk niet, ik was toen nog niet eens geboren. Daarvoor moet je echt bij Stefan Edberg zelf zijn", reageert Rothenberg.
We zijn weer terug bij af. Misschien moet er ook wel een punt achter gezet worden. Dat deed het gerechtshof van Manhattan ook in 1984 door te oordelen dat de Amerikaanse tennisbond USTA 165.000 dollar schadevergoeding moest betalen aan de familie van Wertheim. Een schrale troost.
