Van woning tot kroeg en indoor speelparadijs: je kunt het zo gek niet bedenken of je kunt het tegenwoordig vinden in een kerkgebouw. Er komen namelijk steeds meer kerken leeg te staan. Sommige worden gesloopt, maar er zijn ook veel gebouwen die een nieuwe bestemming krijgen.
"Het is mooi als daarbij oog is voor het verleden en het karakter van het gebouw", zegt onderzoeker Herman Wesselink. Hij promoveerde onlangs op de toekomst van Nederlandse kerkgebouwen. "De verwachting is dat tot ongeveer 2030 er zo'n duizend kerkgebouwen leeg komen te staan."
Dat heeft te maken met demografische veranderingen, legt Wesselink uit. "Nederland ontkerkelijkt ongeveer al een halve eeuw. En de laatste groep trouwe kerkgangers vergrijst, die valt dus straks weg." Hij verwacht dat er in de grote steden nog wel wat kerken zullen overblijven. "Maar in kleine dorpen is dat nog de vraag."
Niet alleen katholieke, ook steeds meer protestantse kerken sluiten de poort. Andere geloofsgemeenschappen hebben juist behoefte aan ruimte. Zo huist in de voormalige protestantse Thomaskerk in Den Haag nu een moskee. Het bestuur is erg blij met het gebouw. "Het heeft een centrale ligging en goede parkeergelegenheid", zegt Robbert Mohammedamin.
Volgens hem zijn omwonenden blij dat er weer leven in het gebouw komt. "De kerk heeft een paar jaar leeggestaan. Toen wij het gebouw aankochten vorig jaar is er helaas wel gedemonstreerd. Mensen hadden veel vragen. Maar daarom hebben we toen meteen een informatie-bijeenkomst georganiseerd."
De voormalige predikant van de Thomaskerk is blij dat het gebouw een gebedshuis is gebleven. "Nu komen hier nog steeds mensen samen, om te bidden", zegt David Schiethart. "En de boodschap die ik hier heb gehoord is in hoofdlijnen niet wezenlijk anders dan de boodschap die eerder werd verkondigd."
Onze kerk staat tot mijn spijt te koop. De mensen geloven niet meer zo hard in God.
Diaken Anton van Diessen zou het niet zien zitten als er een moskee in 'zijn' kerk komt. "Dat is in mijn ogen toch een andere geloofsopvatting." Maar dat de Clemenskerk in Waalwijk een andere functie krijgt, staat vast: het gebouw staat te koop. Tot groot verdriet van Van Diessen.
"Het is een pijnlijk afscheid. Niet alleen voor mij, maar ook voor de mensen die hier nog wel kwamen. Voor hen valt er een deel van hun geschiedenis weg. Ze hebben hier het geloof gevierd en grote gebeurtenissen als dopen, bruiloften en begrafenissen meegemaakt", zegt Van Diessen.
Maar dat de kerk steeds leger wordt, kan ook hij niet ontkennen. "De mensen geloven niet meer zo hard in God. Er ontvallen ons elke keer mensen, en van onderen komt er niks bij." De geloofsgemeenschap krimpt, waardoor drie kerken in Waalwijk wat te veel is geworden.
Financieel is het ook niet meer op te brengen, zegt Van Diessen. "Van de gezinsbijdragen konden we niet eens de verwarmingskosten betalen. Laat staan de verzekeringen en al het onderhoud dat nodig is voor deze kerk. En dat is een hoop."
Een kerk kopen? In de Randstad zijn ze duur
De Clemenskerk staat te koop voor 250.000 euro. Volgens Maarten van der Meijde van Reliplan, makelaar in religieus vastgoed, zijn de prijzen van kerkgebouwen erg divers. "Het ligt aan de kerk zelf en aan wat je ermee kan, maar ook aan de locatie. Tussen de Randstad en het platteland zit veel verschil."
Hij legt uit dat er in de Randstad veel vraag is naar vastgoed, waardoor de kerken ook een stuk duurder worden verkocht. "Daar kan de prijs uitkomen op 1,5 à 2 miljoen. Terwijl er op het platteland veel minder vraag is en de prijs dus ook lager is. Daar zou een kerk voor minder dan 100.000 euro van de hand kunnen gaan."
Volgens Van der Meijde komen er voortdurend kerken op de markt. "Nu is het qua aantallen nog enigszins stabiel, maar we denken dat het slechts stilte voor de storm is." Voor een hoop kerken moet dus een nieuwe bestemming worden gezocht. "Een patatzaak of ballenbak heeft niet mijn voorkeur, maar de eigenaar bepaalt uiteindelijk aan wie het verkocht wordt."
